“Prodiit hoc anno in Anglia, authore Johanne Bidello, artium magistro, pneumatomacho, duplex Catechesis Scripturaria, Anglico idiomate typis evulgata, qua sub nomine religionis Christianae purum putum Socinianismum, orbi Christiano obtrudere satagit. Quanquam autem non videatur velle Socinianus haberi; attamen cujus sit ingenii, sub finem libelli prodit, cum commendat librum cui titulus, ‘The life of that incomparable man, Faustus Socinus Senensis,’ phrasin Scripturae ad dogmata mere Socinianas ita detorait ut nemo ante eum haereain istam tam fraudulenter instillarit; larvam illi detrahere post dies caniculares, cum Deo eat animus.” — Nicol. Arnold. praef ad lector. “Necessarium est hoc tristi tempore, quo Sociniana pestis, quam haud immerito dixeris omnis impietatis ajkro>polin , videtur nune in vicina Anglia sedem aibi metropolitanam fixisse, nisi quod isthic cile admittat et bells cruent3, et Judicia capita!is severissima, sub quorum umbone crevit, lNam inter varias haereses, quibus felix ilia quondam insula et orthodoxiae tenacissima hodie conspurcatur, tantum eminet Socinianismus, quantum ‘lenta solent inter viburna Cupressi;’ nec enim amplius ibi horrenda sua mysteria mussitat in angulis, sed sub dio explicat omnia vexilla suaae iniquitatis: non loquor incomperta, benevole lector. Modo enim ex Anglia allatus eat Anglica lingua conscriptus Catechismus duplex, major et minor, Londini publice excusus, hoc anno 1654, spud Jac. Coterell, et Rich. Moone, etc., authore Johane Bidello, magistro artium Oxoniensi, etc.” — Sam.

Mares. Hyd. Socin. Refut. tom. ii. praefat. ad lect. “Jam vero sciendum est: multo quidem citius,quam nunc demure temporis eam resumi, absolque potuisse, et quo minus id jampridem factum sit, per eum non stetisse virum, cujus fideli curae opus integrum ab authore ipso primum creditum fuit et sedulo commendatum.” — Praemon, ad Lect. “Grotius, in lib. 5:De Veritat. Relig. Christian. in notis R. Sel. Aben Ezra et Onkelos adducit. Sed alienis oculis hic vidit, aut aliena fide retulit (forte authoribus illis aut non intellectis, aut propter occupationes non inspectis), aut animositati et authoritati in citandis authoribus, et referendis dictis aut factis ipsi hoc usui veniebat, nimium in scriptis theologicis indulserit.” — Voet. Disput. de Advent Mesi “Reverende domine, saepe tibi molestus esse eogor Sumpsi hane ultimam operam, mea ante hac dicta et famam quoque a ministris allatrafam tuendi: in eo scripto si quid est, aut Catholicis sententiis discongruens, aut caeteroqui a veritate alienum, de eo abs to viro eruditissimo,” etc. “cujus ‘ judicium plurimi facio moneri percupio.” — Epist. Grot. ad Dionys. Petav. Ep. 205. Epiph. Haer 47. Ebi>wn Samareitw~n e]cei to bdelurown to< o]noma Nazwrai>wn thmhn Karpokratianw~n than — Epiph Injuria afficit Franken complures, qui hac de re idem ant senserunt ant sentiunt quod Socinus; et ne de iis qui hodie vivunt, quidquam dicamus, duos tantum nominabi-mus, quorum alter ante annos mille ducentos, alter vero nostra aerate vixit. Ille Photinus fuit quondam Sirmii episcopus, ipsorum etiam adversariorum testimonio divinarum literarum doctissimus,” etc. — Faust. So, 3:Disputat. de Adorat Christi. cure Christian. Franken. p. 29. Socin. ad Weik, cap ix p 151; Smalc. Respon. ad lib. Smiglec. lib i cap. 1:p. I. “Ariani Christo divinum cultum non.tribuerunt. Atqui longe praestat Trinitarium esse quam Christo divinum cultum non tribuere. Imo Trinitarius (meo quidem judicio) modo alioqui Christi praecepta conserver, nec ulla ratione eos persequatur, qui Trinitarii non sunt sed potius cum ipsis fraterne conferre, ac veritatem inquirere non recuset, merito Christianus dici debet. Qui vero Christum divina ratione non colit, is hullo mode Christianus dici potest: Quocirca non est dubitandum, quin Deo minus displicuerunt Homo-ousiani Trinitarii, quam vulgus Arianorum. Quid igitur mirum, si cum totus fere orbis Christianus in has duas (ut ita dicam) factiones divisus esset Deus visionibus et miraculis testari voluisset utram ipsarum viam salutis vel adhuc retineret, vel jam abjecisset. Adde Arianos acerrime tunc persecutos fuisse miseros Homo-ousianos, idque diu et variis in locis: quare merito se Deus Arianis iratum ostendit.” — Socin. ad Weik, p. 452. “De tribus in una divina essentia personis anno 1562 controversiam moverunt, in Min. Pol. Itali quidam advenae; praecipui autem assertores contra S. S. Trinitatem fuere, Georgius Blandrata theologus ac medicus, Petrus Statorius, Tonvillanus, Franciscus Lismaninus theologiae doctor, quorum tamen ab initio opera reformationis valde fuit ecclesiae Dei procliva.” — Hist. Ecclesiastes Slavon lib 1:p “Propheticam et apestolicam doctrinam, quae veram Dei Patris, Filii, et Spiritus Sancti cognitionem continet, amplector ac veneror parique religione Deum Pattrem, Filium et Spiritum Sanctum distincte secundum sacrarum literarum veritatem colendum, implo-randumque precibus, libere profiteor. Denique omnem haereticam de Deo Patre, Fitio, et Spiritu Sancto blasphemiam, plane detestor, sire Ariana ilia. sive Servetiana, sive Euno-miana, sive Stancariana” — Act. Ecclesiastes Min. Pol. Syn. Pinczov. anno 1559. “De Georgio Blandrata, pro singulari suo in ecclesiam Dei amore praemonuit Polonoe Cl. vir Johan. Cal. quinetiam illustrissimum principem palatinum, Vilocensem, Nicolaum Radzivilium, cujus patrocinio Blandrata tum utebatur. Subolfecerat enim vir doctus Blandratae ingenium ad Serveti sententiam esse compositum: itaque serius prin-cipi suasor fuit, ut sibi ab eo caveret: sed homo ille facile, technis suis fallacibus, optimo principi fucum fecit, adeo ut ille iratus Johanni Calvino, Blandratam nomine suo ad Synodum Pinckzoviensem anno 1561, 25 Jun. habitam, delegaret cum literis, quibus serio postulabat in causa Blandratae, cum ecclesia, dicebatque male et praecipitanter egisse Calvinum, quod Blandratam traduceret, et Servetismi notaret.” — Regen. Hist. lib. 1:p. 85. “Fateor me credere in unum Deum Patrem, et in unum Dominum Jesum Christum Filium ejus, et in unum Spiritum Sanctum, quorum quilibet est essentialiter Deus. Deo-rum pluralitatem detestor, cum unus tantum sit nobis Deus, essentia indivisibilis. Fateor tres esse distinctas hypostases; et aeternam Christi divinitatem et generationem; et Spiritum Sanctum, unum et aeteruum Deum, ab utroque procedentem.” — Act. Syn. Pinckzov. anno 1561. “Dixit heri vir amplissimus Blandrata, librum se tuum contra Palaeologum accepisse. Habes tu unum saltem cui sis charissimus, cui omnia debes, qui judicio maxime polleat: cur tantum studium, consiliique pondus neglexisti? poteras non tantum ejus censuram absoluti jam libri petere, sed consilium postulare de subeundo non levi labore. lit possum affirmare senis consilium tibi sine dubio, si petivisti, profuturum fuisse.” — Ep. Marcel Squarc. ad Faust. Socin. “Monendum lectorem harum rerum ignarum censui, Blandratam haud paulum ante mortem suam vivente adhuc Stephano rege Poloniae, in illius gratiam, et quo illum erga se liberaliorem (ut fecit) redderet, plurimum remisisse de studio suo in ecclesiis nostris Transilvanicis nostrisque hominibus juvandis: imo eo tandem devenisse ut vix existimaretur priorem quam tantopere foverat de Deo et Christo sententiam retinere, sed potius Jesuitis, qui in ea provincia tunc temporis Stephani regis, et ejus fratris Christopheri haud multo ante vitam functi, ope ac liberalitate non mediocriter, fiorebant, jam adhaerere aut certe cum eis quodammodo colludere Illud certissimum est, cum ab eo tempore quo liberalitatem quam ambiebat regis Stephani erga se est expertus, coepisse quosdam ex nostris hominibus quos charissimos prius habebat, et suis opibus juvabat spernere ac deserere, etiam contra promissa et obligationem suam, et tandem illos penitus deseruisse, atque omni verae et sincerae pietatis studio valedixisse, et solis pecuniis congerendis intentum fuisse, quae fortasse justissimo Dei judicio, quod gravissimum exercere solet contra tales desertores, ei necem ab eo quem suum heredem fecerat conciliarunt.” — Socin. ad Weik. cap. 2:p. 43, 44. ft15a Act. Syn. Morden anno 1553. Bez. Ep. 81. “Cum diutius non possint in ecclesia delitescere, manifesto schismate Petricoviae, anno 1562, habito prius colloquio eam scindunt et in sententiam suam pertrahunt plurimos tum ex..-ministris, tum e.x,,patronis. Ministri qui part em eorum .sequebantur erant in principio Gregorlus. Pauli,” etc. — nist. Ecclesiastes Slavon. Regen. lib. 1. p. 86. Laelius interim praematura morte extinctus est; incidit mors in diem parendinum id. Maii. 1562, aetatis veto ejus septimi supra trigesimum.” — Eques. Polon Vita Faust. Socin. Senens. ft18a “Fuit etiam Laelius Socinus Senensis incredibiliter ad contradicendum et varios nectendos nodos comparatus; nec, nisi post mortem, cognitus hujusmodi perniciosissimis haeresibus laborare.” — Epist. ad Ecclesiastes Orthodox. lip 81. ft18b “Fuit is Laelius nobili honestaque familia natus, bene Graece et Hebraice doctus, vitaeque etiam.externae inculpatae, quarum rerum causa mihi quoque intercesserat cumillo non vulgaris amicitia; sed homo fuit plenus diversarum haeresium, quas tamen mihi -nunquam proponebat nisi disputandi causa, et semper interrogans, quasi cuperet doceri. Hanc vero Samosatenianam imprimis annos multos fovit, et quoscunque potuit pertraxit in eundem errorem; pertraxit autem non paucos: me quoque ut dixi diversis tentabat rationibus, si eodem possit errore simul, et aeterno exitio secum involvere.” — Zanch. Pre-fat. ad lib. de Tribus Elohim. “Cum. amicorum precibus permotus tandem constituisset, atque etiam coepisset, saltem inter ipsos. nonnulla in apertum proferre.” — Socin, ad Andraeum Dudithium. “Cum his Antitrinitariis publicam habuerunt evangelici disputationem Petricoviae in comitiis regni Sigism. 11 Aug., rege permittente, anno 1565. Disputatores fuerunt,” etc. — Regen. ubi supra. “Jam igitur constituta, propositione qua de agendum est, in nomine Dei umus et “Nos vero hic non dicimus Amen, neque enim nos novimus Deum istum Trinitatem.” “Nulla jam alia propositione nobis opus est, cum haec se obtulerit; nos autem, Deo volente, et ,volumus, et parati sumus demonstrate, quod Spiritus Sanctus non allure nos Deum in Sciptura doceat, nisi solum Patrem, Filium, et Spiritum Sanctum, id est, Deum unum in trinitae “Nos quidem o amici haud difficulter poterimus vobiscum earn rem transigere, nam ubi primum Biblia aperueritis, et initium veteris et novae legis consideraveritis, statim offendetis, id ibi asseri quod vos pernegatis, sic enim Geneseos primo Scriptura loquitur, Faciamus hominem ad imaginem nostram. Nostram, inquit, non meam. Postea vero addit, Fecit Deus. Novae autem legis initium hoc est, Verbum erat apud Deum, et Verbum erat Deus. Videtis ut in veteri lege loquatur unus Deus tanquam de tribus; hic vero quod filius veroum sete. rnum (nam quod ab initio erat, ternum est) erat apud Deum, et erat aem, non anus, ut yes perram mterpretamini, Deus” “Mox agunt de imaginibus sanctissimae Trinitatis, non contenti simpliciorum quorundam picturas convellere, eas item quae ab Ecclesia Catholica rite usurpatae sunt, scommatibus et blasphemis carminibus proscindunt.” — Anton. Possev. lib. 8 cap. 15, 16. “Profecto illis temporibus res catholicorum fere deplorata erat; cum in amplissimo senatu vix unus aut alter praeter episcopos reperiebatur.” — Cassper Cicovius Canon. et Parock. Sardom. Alloquia. “Neque yero hoc. juramentum pro tuenda pace evangelica praestitisset, nisi eum Johannes Shirli palatinus Cracoviensis, vir plenus zeli et magnae cum potentia authoritatis, adegisset; fertur enim cum rex Henricus jam coronandus esset nec pacem inter dissidentes se conservaturum jurasset, sed silentio eludere vellet, accepta quae regi tum praeferebatur corona exittun ex templo parasse, et in haec prorupisse verba, ‘Si non jurabis, non regnabis “ — Hist Ecclesiastes Slavon. Regen. lib. 1:p. 92. “Condaeo succedit Coliguius, vir natalibus et militia clarus, qui nisi regi suo moveret bellum, dissidii fomes et caput, virtutis heroicae exemplar erat, supra antiquos duces, quos mirata est Graecia, quos Roma extulit.” — Gramond. Hist. Galatians lib. vi. “Quid interea bonus ille Hosius Cardinalis cum suis Catholicis? Nempe ridere suaviter, et quasi ista nihil ad ipsos pertinerent, aliud quidvis agere, imo etiam nostros undique, ad extinguendum hoc incendium accurentes, probrosis libellis arcessere” — Bez. Ep. 81. “Cum Gentilis de Paulo Alciato sodali suo rogaretur, ‘ factus est’ inquit ‘ Mahome-tanus.’” — Bez, lip. ubi supra. Brant alii quoqu, e Antitrinitarii. sectm Anabaptisticm per Bohsemiam et Moraviam onle -lateque. ser, pent.ls seetgres, qm absurdam illam bonorum communionem, observaun ultro abjectis suis conditiouibus Racoviam se contulerunt. Novam Hierusalem ibi loci exstructuri (ut aiebant), ad hanc ineptam societatem plurimos invitabant nobiles,” etc. — Regen, lib. 1 p. 90. “Quid. commemorem animosi illius Gregorii Pauli insalutato suo grege fugam.” — Bez. “Novi isti Ariani exorti sunt in Polonia, Lithuania, et ipsa nimirum Transylvania, ac eorum caput et ducem se profitetur Gregorius Pauli minister ecclesiae Racoviensis, homo impius, ambitiosus et in blasphemis effutiendis plane effraenis; et ita quidem jactabundus ut adscribere sibi, cum aliis Arianis, non vereatur excisionem antichristi: ejusdem extirpationem ab imis fundamentis: Lutherum enim vix minimam partem revelationis antichristi reliquisse.” — Schlusselburg, de Antitrin. p. 3. “Illic solidum triennium quod excurrit theologiae studio incubuit, paucissimis Laelii patrui scriptis et pluribus ab iis relictis notis multum adjutus est.” — Vita Faust. Socin. “Bernardini Ochin,Dia.lo. gos transtuli, non ut judex, sed ut translator; et ex ejusmodi opera ad alendam xauni~am queastum facere solitua” — Castal Apol “Illud certissimum est, Gregorium Zarnovecium, ministrum ut vocant evangelicum qui nominatim adversus disputationem meam de Jesu Christo Salvatore libellum Polonice edidit, in ejus praefatione asserere, me ex Ochini Dialogis annis abhinc circiter triquinta qumque editis sententiam illius meae disputationis accepisse, nam certe, in Dialogis ms, quorum non pauca exempla jamdiu in ipsa Polonia mihi videre contigit, etc. — Faust Socin. Ep. ad Martinum Vaidovitum Acad.

Craco. Professorem. “Laelius in Samosateni partes clam transiit; verbo Dei ut ex quodam ejus scripto nunc liquet adeo veteratorie et plane versute depravato, ac praesertim primo evangelii Johann, caplte, ut mihi quidem videatur omnes ejus corruptores superasse.” — Bez. Ep. 81. “Cum Basiliae degeret ad annum usque 1575 dum lumen sibi exortum, ad alios prostudet, ab amicis ad alienos senmm dilapso disserendi argumento, disputationem Christo Servatore, ore primum inchoatam, posteg- scripto complexus est: cui anno summam manum imposuit.” — Eques. Polon. Vita Socin. “Et sane mirum est, cum bonis literis ut audio (et ex sermone quem simul habuimus, atque ex tuis scriptis conjicere potui), sis admodum excultus, to id non vidisse” — Socin. de Servatore, lib. l part 1 cap. x. “Audivimus ex iis qui familiariter ipso sunt usi, eum significasse, sicut tum jactabatur, excellens sibi si contingeret adversarius, qui librum de Jesu Christo Servatore adoriretur, tum demure se totum hoc argumentum ab origine explicaturum.” — Crell. Praefat. Respon. ad Grot., p. 12. Exomologesis of Hugh Paulin de Cressey, etc. “Post luculentas Sibrandi Lubberti commentationes adversum Socinum editas.” — Voss. Resp. ad Judicium Ravensp. “In eosdem exercuoit stylum ut Ravenspergerus.” — Prideaux Lecti. de Justificatione. Voss. Rasp. ad Judicium Ravensp. “Praesentissimum ecclesiae venenum.” Triumphus Crucis Autore And. Essen. “De gravissima quaestione, utrum Christus pro peccatis nostris justitae divinae satisfeceret necne? scholastica disputatio.” “Gitichio itaque de absoluta Dei potentia seu potestate (de qua nulla nobis dubitatio) inaniter blateranti, elegantissimis Augustini verbis respondeo,’ Omnia Deus potuit, sivoluisset,’” etc. — Lucius ad Gitich. p. 110. Diatrib. de Justit. Divin. Vind. Religio Sociniani Refutata. Bernard. Ep. 190. Baroni. ad ann. 1140. ft52a “Aliam interim cum Francisco Puccio ineunte anno 1578, Tiguri confecit.” — Vita Faust. Socin. “Ex nobili admodum familia, quae etiam tres cardinales habuit, natus, mercatura relicta se totum sacrarum literarum studio tradidit.” “Quod ut commodius facere posset in Angliam se contulit, ibique in Oxoniensi gymnasio aliquandiu se exercuit,” etc. Ep. ad Radec. 3, p. 87, 119. “Multum etc “Homo ille Jes. Nazarenus qui Christus appellatur, non per spiritum propheticum, sed per Spiritum Sanctum locutus est; id est, quamvis a Deo legatus fuerit, non tamen quaecunque verba ex ipsius Dei ore provenisse censenda sunt. 2. Hinc fit ut illius et apostolorum ejus verba, ad Mosaicae legis et aliorum propheticorum oraculorum normam expendenda sint, et siquid contrarium vel diversum ab his in illis reperitur, aut reperiri videtur, id aut rejiciendum, aut certe ita in terpretandum sit, ut cum Mosis et prophet-arum doctrina consentiat quae sola morum et divini cultus regula est” “Theses quibus Francisci Davidis sententia de Christi munere explicatur una cum antithesibus ecclesiae a Socino conscriptis, et illustrissimo Transylvaniae principi Chris-tophero Barthoraeo oblatis.” “Certum est illum in ipso initio mensis Junii carceri inclusum fuisse, et vixisse usquead mensem Novembris, nisi vehementer fallor, quo extinctus est.” — Socin ad Weik. cap. 11. p. 44. “Illud vero notandum, quod procurantibus Georgio Blandrata et Fausto Socino, in Transylvania exulibus, Franciscus David morti traditus fuit “ — Adrian. 1Regen. Hist. Ecclesiastes Slavon, lib. 1. p. “Quod-si Weikus intelligit damnandi verbo nostros ministros censuisse illum aliqua sfficiendum, aut vuit fallere, aut egregie fallitur: nam certum est, in judicio illo, cum minister quidam Calvinianus Christophero, Principi, qui toti actioni interfuit, et praefuit, satis longa oratione persuasisset, ut talem, hominem e medio tolleret, minitans everenter illi supplicasse, ut miseri hominis misereri vellet et clementem et benignum se erga illum praebere.” — Socin, ad Weik cap. 2 p. “Imo plusquam haereticum eum (ecclesiae nostrae) judicaverunt, nam talem hominem indignum Christiano nomme esse dixerunt; quippe qui Christo invocationis cultum prorsus detrahendo, et eum curam ecclesiae gerere negando, simul reipsa negaret eum ease Christum.” — Idem ubi supra. Exemplum denique affert nostrorum (thes. 108), quomodo se gesserint in Transylvania, in negotio Francisci Davidis: quomodo semetipsos in actu illo inter se reos agant vafritiae, crudelitatis sanguinariae, poditionis,” etc, — Smalc, Refuta Thes. de Hypocrit. Disp. 9:p. 298. “De phrenesi ista in quam inciderit, aliquid sane auditum est, non tantum biduo ante mortem sed pluribus diebus.” — Socin, ubi supra “Ecce qui me comitem itineris expectant” — Flor. Raemund, lib. 4 cap. 12. “Manifeste in eo sunt decepti, qui hoc anno 1580, accidisse scribunt, cum certissimum sit ea facta fuisse uno anno ante, hoc est, anno 1579.” — Socin. ad Weik. p. 44. Duces hujus agminis Anabaptistici, et Antitrinitarii erant Gregorius Paulus, Daniel Bielenscius, et alii, quorum tandem aliqui fanatico proposito relicto, ad ecclesiam evangelicam redierunt, ut Daniel Bielenscius, qui Cracoviae omnium suorum errorum publice poenitentiam egit, ibidemque, ecclesiae Dei commode praefuit.” — Adrian. Regen. Hist. Ecclesiastes Slavon lib. 1 p. 90. “Ita argumentor, quoties regnum Davidi usque in seculum promissum est tale necesse fuit, ut posteri ejus, in quibus haec promissio impleri debebat, haberent: sed regnum mundanum Davidi usque in seculum promissum est, ergo regnum mundanum posteri Davidis ut haberent necesse est: et per consequens, rex file, quem prophetae ex hac promissione post captivitatem Babylonicam regnaturum promiserunt, perinde ut caeteri posteri Davidis, mundanum regnum debuit habere.

Quod quia Jesus ille non habuit (non enim regnavit ut David et posteri ejus), sed dicitur habere coeleste regnum, quod est diversum a mundano regno; ergo Jesus ille non est rex quem prophetae promiserunt.” — Martin Seidelius, Ep. 1 ad Socin. “Nam quod dicimus, si Deus mundanum regem mundanumque regnum promisit, coelestem autem regein, coeleste, regnum reipsa praestitit plus eum. praestitisse quam promiserit, recte omimino dicimus, nam qui plus praestat quam promisit, suis promissis non modo non stetisse sed ea etiam cumulate praestitisse est agnoscendus.” — Socin. Ep. ad Seidelium, p. 20. “Anno 1579, jam quadragenarius migravit in Poloniam.” — Vita Faust.

Socin. “Extat apud me ipsius Blandratae epistola, non tamen scripta sine Theseo (Statorto) si Blandratum bene novi, in qua Gregorium Paulum a Tritheismo ad Samosateni dogma revocare nititur. Incidit enim Blandrata in Transylvaniam rediens in quendam Fran-ciscum David, paulo magis, quam superiores illi ut aiunt providum.” — Beza, Ep. 81. “Ecclesiis Polonicis, quae solum Patrem Domini Jesu summum Deum agnoscunt, publice adjungi ambivit, sed satis acerbe atque diu repulsam passus est, qua tamen ignominia minime accensus, vir, non tam indole quam anir, instituto, ad patientiam compositus, nulla unquam alienati animi vestigia dedit.” — Vita Faust. Socin. Nam quod mihi objicis .me communionem.cum. fratribus, et Christi fidelibus spernere nec cuare ut cum ipsis coenam Domini celebrem, respondeo, me postquam in Poloniam veni, nihil antiquius habuisse, quam ut me quam maxime fratribus conjungerem, licet invenissem illos in non parvis religionis nostrae capitibus, a me diversum sentire; quemadmodum multi hodieque sentiunt: quod si nihilominus aquas baptismum una cum illis non accipio, hoc praeterea fit, quia id bona conscientia facere nequeo, nisi publice ante protestor, me non quod censeam baptismum aquae mihi meique similibus ullo modo necessarium esse, etc.” — Ep, ad Sophiam Siemichoviam feminam nobilem. — Ep. 11 ad Valent. Smalc. anno 1604. “Dico secessionem Racoviensium ac delirium, esse ab ecclesia rati o sejungendum, nisi velis conciliabula quaeque amentium anicularum partes ecclesiae a Christianae ut ecclesiam appellare “ — Mar Squarcialup Ep. ad faust Socin. p. 8. Huc accedit, quod Racovienses isti, sive coetus Racoviensis, quem tu petis atque oppugnas, vel non amplius extat, vel ita hodie mutatus est, et in aliam quodammodo formam versus, ut agnosci non queat.” — Socin. Praefat. ad Palaeolog. “Petro Statorio operam omnem suam fucandis barbarissimi scriptoris Blandratae commentis navante.” — Beza “ Dolerem quidem mirum., in in odum si disputatio ista sic habita fuisset, ut adversarii susplcor tamen nihfiommus, quatenus diputationem ab ipsis editam percurrendo animadvertere ac consequi conjectura potui, Licinii antagonistam arte dispu-tandi et ipso superiorem esse, et id in ista ipsa disputatione facile plerisque constitisse: nam etsi (ni fallor) Licinius noster neutiquam in ea haeresi est, in qua non pauci ex nostris sunt, non esse Christiano homini dandam operam dialecticae,” etc. — Ep. ad Balcerovicium, p. 358. “Voidovius. Ostorodi comes ea ad me scribit, quae vix mihi permittunt ut exitum disputationis, illius eum fuisse credam, quem ipse Ostorodius ad me scripsit.” — Ep. ad Valent. Smalc. quarta, p. 522. “Quod totum fere pondus illius disputationis, adversus eos qui Christum adhuc ignorare dici possunt, sustinueris, vehementer tibi gratulor: nihil mihi novum fuit, ex narratione ista percipere, pastores illos Lithuanicos ab ejusmodi ignoratione minime li-beros deprehensos fuisse.” — Ep. 5 ad Smalc. “Me imitari noli, qui nescio quo malo genio ductore, cum jam divinae veritatis fontes degustassem, ita sum abreptus, ut majorem et potiorem juventutis meae partem, inanibus quibusdam aliis studiis, imo inertiae atque otio dederim, quod cum mecum ipse reputo, reputo autem saepissime, tanto dolore afficior, ut me vivere quodam modo pi-gear. — Ep. ad Smalc. p. 513. “Ad te quod attinet, amino es tu quidem ad omnem doctrinae rationem, ac veritatis investigationem nato, magna rerum, sophisticarum cognitio, orator summus, et theologus cum proipuis totius Europae ingeniis certare.” — Marcel. Squarcialup. Ep. ad. Faust. Socin. “Aliud interim in Latina-lingua erratum, gravius quam istud sit, a me est commissum, quod scilicet relativo reciproco ubi nullus erat locus usus sum.” — Ep. 4 ad Valent. Smalc. p. 521. “Memini te mihi hujus rei solutioonem cum esses Racoviae afffeerre, sed quae mea est tarditas, vel potius stupiditas, non bene illius recorder.” — Ostorod. Ep. ad Ffaust. Socin. P. 456. “Tibi significo me ni fallor invenisse viam quomodo verum esse possit, quod Christus plane libere et citra omnem necessitatem Deo perfectissime obediret et tamen necessarium omnino fuerit ut sic obediret; quaenam ista via sit, nisi eam ipse per te (ut plane spero) inveneeris, postea tibi aperiam: volo enim prius tuum hosae iin re et Statorii mgenium experiri, tametsi vereor ne ja, eam illi indicaverim.”

Ep. 4 ad Ostorod. P. 472. “De quaestione tibiproposita non bene conjecisti, nec quam affers solutioonem ea probari ullo modo potest.” — Ep. 6 ad Ostorood. p. “Perlecto scripto tuo contra Volanum animadverti argumenta ejus satis accurate a te refutata, locaque scripturae pleraque examinata, ac elucidata, verum no sine maerore (ne quid gravius addam) incidi inter legendum in quoddam paradoxon, Scripturae sacrae contrarium ac plane horrendum, dum Christum in morte sua sive in cruce, sacrificium obtulisse pernegas, miror quid tibi in mentem venerit, ut tam confidenter (ne quid aliud dicam) contra manifesta sacrae Scripturae testimonia pugnare, contrariamque sententiam tueri non timeas.” — Ep. 1 Joh. Niemojev. ad Faust. Socin. p. “Rogavit me dominus Schomanus, dominus Simon Ronembergins, et alii, ut ad paraenesin Andrae Volani responderem, volui ut si quid in hac respousione vobis minus recte dictum videretur, non bona conscientia tantum, sed jure etiam, eam semper ejurare possetis.” — Ep ad Mar. Balcerovicium, p. 336. “Spero fore, ut, si quid ilium mecum sentire vetet intellexero, facile viam inveniam eum in meam sententiam pertrahendi.” — Ep. 2 ad Balcerovicium. Aliqui fratrum putant con~erendls pecuniis me nunc prorsus intentum esse.” — Ep. ad Eliam Acristrium, p. 407. Vide Rp. ad Christoph Morstinum pp 503-505 “Non simpliciter usuram damnant: modo aequitatis et charitatis regula non violetur.” — Compend. Religionis Ostorod. et Voidovii. Denique Socinistae recensendi mihi veniunt quia Fausto Socino, per Polooniam et Transylvaniam virus suum disseminante, tum nomen tum doctrinam sumpsere; atque hi soli, extinctis Farnesianis, Anabaptistis, et Francisci Davidis sectatoribus supersunt; homines ad fallacias et sophismata facti.” — Hist. Eccles. Slavon. Lib. I. p. 90. “Palaeologus praecipuus fuit ex Antesignanis illorum qui Christum nec invocandum, nec adorandum esse hodie affirmant et interim tamen se Christianos esse impudenter profitentur, quo vix quidquam scelestius in religione nostra depravanda excogitari posse existimo.” — Socin. ad Weik. Ref. ad cap. 4:cap. 2:p. 42. “Notatu vero dignissimum est hisce novis Arianis ad apostasiam seu Arianismum occasionem fuisse, doctrinam Calvinistarum, id quod ipsi Ariani haud obscure professi sunt. Recitabo hujus rei exemplum memorabile de Adamo Neusero ante paucos annos Ecclesiae Heidelbergensis ad S. S. primario pastore nobilissimo sacramentario.

Hic ex Zvinglianisimo per Ariauismum ad Mahometismum usque, cum aliis non paucis Calvinistis Constantinopolin circumcisionem judaicam recipiens et veritatem agnitam abnegans progressus est Hic Adamus sequentia verba dedit Constantinopol. D. Gerlachio, anne 1574, ‘nullus nostro tempore mihi notus factus est Arianus qui non antea fuerit Calvinista. Servetus, etc., igitur qui sibi timet ne incidat in Arianismum, caveat Calvinismum.’” “Hoc tantum dicam, cum nuper Bellarmini disputationum primum tomum evolverem, supra modum me miratum fuisse, quod ad finem fere singularum controversiarum homo alioqui acutus ac sagax ea verba aut curaverit aut permiserut adscrubu; Laus Deo, virginique matri; quibus verbis manifeste Virfini Mariae divinus cultus, aut ex sequo cum ipso Deo, aut certe secundum Deum exhibetur.” — Socin. Ad Weik.

Cap. i. p. ”Nam ego quidem sic statuok etsi non pendent aliuude rerum sacrarum veritas quam ab unico Dei verbo, et sedul vitanda est nobis omnis kenofwni>a : tamen sublato essentiae et hypostasewn discrimine (quibuscumque tandem verbis utaris) et abrogato oJmoousi>w| , vix ac ne vix quidem istorum blasphemorum fraudes detegi, et errores satis perspicue coargui posse. Nego quoque sublatis vocabulis naturae, proprietatis, hypostaticae unionis, ijdiwma>twn koinwni>av posse Nestorii et Eutychei blasphemias commode a quoquam refelli: qua in re si forte hallucinor, hoc age, nobis demonstret qui potest, et nos illum coronabimus.” — Beza, Ep. 81. “Ais igitur adversus id quod a me affirmatum fuerat, in controversis dogmatibus probandis, aut improbandis, necesse esse literam adferre, et id quod asseritur manifeste demonstrare: id quod asseritur manifeste demonstrari debere plane concede; literam autem adferre necesse esse prorsus nego; me autem jure hoc facere id aperte confirmat, quod quaedam dogmata in Christi ecclesia receptissima, non solum per expressam literam non probantur, sed ipsam sibi contrariam habent.

Exempli causa, inter omnes fete Christiani nominis heroines receptissimum est, Deum non habere aliqua membra corporis, ut aures, oculos, nares, brachia, pedes, marius, et tamen non mode expresse et literaliter (ut vocant) id scripture in sacris libris non est: verum etiam contrarium omnino passim diserte scriptum extat.” — Faust. Socin.

Frag. Disput. de Ador. Christi cum Fran. David, cap. 10 p. 59. “Simile quod affers de vocabulis “essentiae,” et “personarum” a nobis repudiatis, quia in sanctis literis non inveniantur, non est admittendum, nemini enim vere cordato persuadebitis id quod per ea vocabuli adversarii significare voluerunt, idcirco repudiandum esse, quia ipsa vocabula scripta non inveniantur, imo quicunque ex nobis hac ratione sunt usi, suspectam apud nonnullos, alioquin ingenio, et eruditione praestantes viros, causam nostram reddidere.” — Idem, ubi sup. p. 62. “Quotquot hactenus theologica tractarunt, id sibi negotii crediderunt solum dari, ut quam sive sors illis obtulerat, sive judicio amplexi erant sententiam, totis illam viribus tuerentur.” — Curcellaeus Praesat. ad Opera Episcop. En poi~si gumnastikoi~sin aiJ ejp a]kron eujexi>av sfalerai< h\n ejn tw~| ejsca>tw| e]wsin ou+ ganantai me>nein ejn tw~| aujte>w| oujde< ajtreme>ein ejpei< de< oujk ajtreme>ousin oujde> ti du>nantai ejpi< to< be>ltion ejpidido>nai lei>petai ejpi< to< cei~ron . — Hippocrat.

Aphoris. lib. 1 sect.l1. “Quicunque sacras literas assidua manu versat, quantumvis nescio quos catechismos, vel locos communes et commentarios quam familiarissimos sibi reddiderit, is statim cum nostrorum libros vel semel inspexerit, intelliget quantum distant aera lupinis.” — Valent. Smalc.

Res. Orat. Vogel et Peuschel. Rac. anno 1617, p. 34. “Scripta haec, Dei gloriam et Christi Domini nostri honorem, ac ipsam nostram salutem, ab omni traditionum humanarum labe, ipsa divina veritate literis sacris comprehensa repurgare nituntur, et expeditissima explicandae Dei gloriae, honoris Christo Domino nostro asserendi, et salutis consequendae ratione excerpta, ac omnibus proposita eam ipsissima sacrarum literarum authoritate sancire et stabilire conantur.” — Hieron.

Moscorov. Ep. Dedic. Cat. Rac. ad Jacob. in B. R. nomine et jussu Ecclesiae Polon. “Neque porro quemquam ease arbitror, qui in tot ac tantis Christianae religionis placitis, a reliquis homimbus dissentiat, in quot quantisque ego dissentio.” — Socin. Ep. ad Squarcialup. anno 1581. Atopon gatou lo>goi e\sontai pistoi> . — Arist. Rhet. lib. in. cap. 15. “Calumniare fortiter; aliquid adhaerebit.” Ouj calepoouv ejn Aqhnai>oiv ejpainei~n ajll ejn Lakedaimoni>oiv . — Socrat. apud Plat. in Menexen. Cit. Arist. Rhet. lib. 3:cap. 14. “Multa passim ab ultima vetustate vitia admissa sunt, quae nemo praeter me indicabit.” — Scalig. “Hoc illis negotium est, non ethnicos convertendi, sed nostros evertendi.” — Tertul. de Prescr. ad Haer. “Expressere id nobis vota multorum, multaeque etiam a remotissimis orbis partibus ad nos transmissae preces.” — Praefat, ad Cat. Rac. “Nam rex Seleucus me opere oravit maxumo, Ut sibi latrones cogerem et conscriberem.”

Pyrgopol. in Plaut. Mil. Glo. Act. 1:ad fin. O gan O de< ajnairw~n tau>thn thstin ouj pa>nu pisto>teran e]cei ,. — Arist. Nicom. in. “Quie dicuntur de Deo ajnqrwpopapw~v intelligenda sunt qeoprepw~v . Oujk ejn h]cw ma~llon ejn dianoi>a| kei~tai hJ ajlh>qeia . — Greg. Naz. Hn o[tan oujk h+n oJmoiou>siov . Homo deificatus, etc., dixit Arius. 1.

UiJo pote o[te oujk h+n , etc. — Sozom. Hist. Ecclesiastes lib. 1:cap. 14:p. 215; Theod. Hist. lib. 1:cap. 2:p. 8; Socrat. Scholast. Hist. lib. 1:cap. 3:etc. Oujk e]lege gagou tou~ Qeou~ proo uJposta>seiv e]lege kai< diai>resin Eij de< kai< a]nqrwppon, kai< qeokalei tosei kai< th~| oijkeiw>sei kata< to< taujta< ajllh>loiv ajre>skein dia< thav Nestorio. Vide Calv. Instit. lib. i cap. 13:3 Alting. Theol. Elenct. loc de Dec. Theod. Hist. Ecclesiastes lib. 4:cap. 17:p. 126; Socrat. lib. 4:cap. 21:22.; Sozom. lib. 6:cap. 15-17. Theod. Hist. lib. 2:cap. 18; Sozom. lib. 4:cap. 13; Niceph. lib. 9:cap. 39. “Solent quidam miriones aedificari in ruinam.” — Tertul, de Praesc. ad Haeres. “Est autem haec magnitudo (ut ex iis intelligi potest, quae de potentia et potestate Dei, itemque de sapientia ejus dicta sunt), infinita et incomprehensibilis.” — Crell, de Deo, seu de Vera Rel. praefix, op.

Volkel. lib. 1:cap. 37, p. 273. Simonides apud Ciceronem, lib 1:de Nat. Deorum, lib. 1:22. Vide passim quae de Deo dicuntur, apud Aratum, Orpheum, Homerum, Asclepium, Platonem, Plotinum, Proclum, Psellum, Porphyrium, Jamblichum, Plinium, Tullium, Senecam, Plutarchum, et quae ex iis omnibus excerpsit. Eugub. de Prim. Philos. “Via remotionis utendum est, in Dei consideratione: nam divina suhstantia sua immensitate excedit omnem formam, quam intellectus noster intelligit, unde ipsum non possumus exacte cognoscere quid sit, sed quid non sit.” — Thom. Con. Gentes, lib..1, cap; 14:”Merito dictum est a veteribus, potius in hac vita de Deo a nobis cognosci quid non sit, quam quid sit; ut enim cognoscamus quid Deus non sit, negatione nimirum aliqua, quae propria sit divinae essentiae, satis est unica negatio dependentiae,” etc. — Socin. ad lib. 2:cap 1; Metaph.

Arist. q. 2, sect 4. ftt119 Suarez. Metaph. tom. 2:disput. 30, sect. 3; Cajetan. de Ente et Essen. cap ii. ft119a Ensa>rkwsiv ejnswma>twsiv ejnanqrw>phsiv hJ despotikh< ejpidhmi>a hJ parousi>a hJ oijkonomi>a hJ dia< sarkothtov fane>rwsiv hJ e]leusiv hJ ke>nwsiv hJ tou~ Cristou~ ejpifa>neia hJ sugkata>basiv hJ pericw>rhsiv. “Non ut Deus esset habitator, natura humana esset habitaculum: sed ut naturae alteri sic misceretur altera, ut quamvis alia sit quae suscipitur, alia vero quae suscipit, in tantam tamen unitatem conveniret utriusque diversitas, ut unus idemque sit Filius, qui se, et secundum quod unus homo est, Patre dicit minorem, et secundum quod unus Deus est, Patri se profitetur aequalem.” — Leo. Serm. 3:de Nat. Tougouv tw~| ejk Mari>av ajnqrw>pw| tounouv kai< qeoprepei~v tw~| ejn ajrch~| o]nti lo>gw| . — Theod.

Dial. Asugc . Tau~ta pa>nta su>mbola sarkonhv . — Iren, lib. 3:ad. Haeres. ft122a Salva proprietate utriusque naturae, suscepta est a majestate humilitas, a virtute infirmitas, ab aeternitate modalitas.” — Leo. Ep. ad Flavi. Outov ejstipov ajntidw>sewv ejkate>rav fu>sewv ajntididou>shv th~ ejkate>ra ta< i]dia dia< thsewv tauto>thta kai< thla aujtw~n pericw>rhsin Fide, 3:cap. iv. Alhqw~v tele>wv ajdiaire>twv ajsugcu>twv . — Vide Evagrium, lib. 1:cap. 2:in.; Socrat. Hist. lib. 7:cap. 29:32, 33; Niceph. lib. 14:cap. 47. Vid. Ioh. Hen. Hotting. Hist. Oriental., lib.lcap. 3:ex Alko. sura. 30. Salus Electorum Sanguis Jesu, or the Death of Death. etc. Sophoc. in Ajace, mastigof , 1. 25, 43, etc. Euseb. Hist. lib. 3:cap.., xxi.; Iraen. ad Haer. lib. 1:cap. xxvi.; Epiphan.

Haer. I. tom. 2:lib. i.; Ruf. cap. xxvii. Euseb. lib. 7:cap. xxii.-xxiv.; August. Haer. xliv.; Epiphan. Haer. 1:lib. ii; Socrat. Hist. lib. 2:cap. xxiv., etc. Socia de Author. Sac. Scrip. cap. 1:Racov. anno 1611, p. 13; Socin.

Lect. Sacr. p. 18; Episcop. Disput. de Author. Scrip. thes. 3; Volkel. de Vera Relig. lib. 5:cap. 5:p. 875. “Socinus autem videtur rectius de SS. opinari.” — Ep. ad Radec. 8, p. 140. “Ego quidem sentio, nihil in Scriptis, quae communiter ab iis, qui Christiani sunt dicti, cepta, et pro divinis habita sunt, constanter legi, quod non sit verissimum: hocque ad divinam providentiam pertinere prorsus arbitror, ut ejusmodi scripta, nunquam depra-ventur aut corrumpantur, neque ex toto, neque ex parte.” Smalc. de Divinit. Jes. Christ. edit. Racov. anno 1608, per Jacob.

Sienienskia; Volkel. de Vera Relig. lib. 5:cap. 10:pp. 425, 468, et antca, p. 206; Cat. Rac. cap. i., de Cognit. Christ. quaest. 8; Confession de Foi, des Chrestiens, qui croyent en un seul Dieu le Pere, etc., pp. 18, 19; Jonas Schlichtingius, ad Meisner. artic, de Filio Dei, p. 887; Socin.

Resp. ad Weik. p. 8; et passim reliqui. “Exposuisti quae cognitu ad salutem de essentia Dei sunt prorsus necessaria, expone quae ad eam rem vehementer utilia esse censeas. R.

Id quidem est ut cognoscamus in essentia Dei unam tantum personam esse. Demonstra hoc ipsum. R. Hoc sane vel hinc patere potest, quod essentia Dei sit una numero; quapropter plures numero personae, in ea esse nullo pacto possunt. Quaenam est haec una Persona divina? Est ille Deus unus, Domini nostri Jesu Christi Pater, 1 Corinthians 8:6.” — Cat. Rac cap. i., de Cognit. Dei, de Dei Essentita. “Significat enim Christus id, quod ratio ilia dictat, Deum, cum spiritus sit, non spiritualibus revera delectari.” — Crell. de Deo: seu de Vera Relig. lib. i, cap. 15. p. 108. “Spiritus est Deus: animadverterunt ibi omnes prope S. literarum interpretes, Dei nomen, quod articulo est in Graeco notatum, Subjecti locum tenere: vocem, spiritus, quae articulo caret, praedicati: et spiritualem significare substautiam, Ita perinde est ac si dictum fuisset, Deus est spiritus, seu spiritualis substantia” — Idem ibid, Ira. 107. “Si spatium vacat super caput Creatoris, et si Deus ipse in loco est, erit jam locus ille major et Deo et mundo; nihil enim non majus est id quod capit, illo quod capitur.” — Tertul. ad Max. lib. 1:cap. 15. Akouson para< tou< ejpistame>nou Qeou~ rJh~sin ajlhqesta>thn o[te oJ Qeo pou ouj gacetai ajlla< perie>cei to< pa~n To< de< geno>menon ejn to>pw| perie>cesqai gacein ajnagkai~on — Philo, lib. 2:Alleg. Leg. Maimon. Mor. Nevoch. p. 1, cap. viii. Buxtorf in Lexic.: verbo µ/qm; . “Quocumque to fiexeris, ibi illum (Deum) videbis occurrentem tibi.

Nihil ab illo vacat: opus suum ipse implet,” — Senec, de Benef. lib. 4:cap. viii. “Jovis omnia plena.” — Virg. Ecl. 3:60. Lucan, lib. 3. Vide Beza, Ep. ad Philip Marnix. Vide Virg. Aen. lib. 6:724: “Principio caelum,” etc., ex Platouicia “Sine corpere ullo Deum vult esse, Graeci dicunt ajsw>maton .” — Tull, de Nat. Deor, lib. 1:12, de Platone. “Mens soluta quaedam et libera, segregata ab omni concretione mortali.” — Id., Tusc. Quaest. lib.l27. “Ex his autem intelligitur, membra humani corperis, quae Deo in sacris literis ascribuntur, uti et partes quaedam aliarum animantium, quales sunt alae non nisi improprie Deo tribui; siquidem a spiritus natura prorsus abhorrent. Tribuuntur autem Deo per metaphoram cum metonymia conjunctam. Nempe quis facultates vel actiones Deo conveniunt, illarum similes, quae membris illis, aut insunt, aut per ea exercentur.” — Crell. de Deo, sire de Vera Relig. lib. 1:cap. 15:p. 107. Epiph. tom. 1:lib. 3:Haeres. lxx.; Theod., lib. 4:cap. x. Plato said the same thing expressly, apud Stobaeum, Eclogae Ethicae, lib. 2:cap. 3:p. 168. Qeon — Posidonius apud Stobaeum; Eclogae Phy-sicae, lib. 1:cap. 1:p. 2. I confess Epicurus said, Anqrwpoeidei~v ei=nai tou~v Qeou>v. — Stobmus ibidem. cap. 3:p. 5. And possibly Mr B. might borrow his misshapen divinity from him and the Anthropomorphites; and then we have the pedigree of his wild positions. But the more sober philosophers (as Stobaeus there tells us) held otherwise: Qeomati o[moion ; which Guil. Canterus renders thus, “Quod nec tangi, nec cerni potest Deus, neque sub men. sutton, vel terminum cadit aut alicui est corpori simile? Videsis Rab. M. Maimonid. de Idolat. sect. 2, 3, eta; et Notas Dionysii Vossii ibidem. “Quae de Deo dicuntur in sacro oodice ajnqrwpopaqw~v , interpretanda sunt qeoprepw~v .” Vid. D. Barnes in 1. pattern Aquinatis, quaest. 3, art. 1, et Scholasticos passim. Ou[twv uJma~v ei+don wJv Qeou~ pro>swpon . — Sozom. Hist.

Ecclesiastes lib. 8:cap. xi. Minut. Felix. in Octav. Lactan de Vera Sap. Mutiu, Pansa Pianensis de.Osculo Ethnicae et Christianae Theol. c. 25; Origen. in Genesis Hom. 3; Aug. 1. 83, quaest. 22. Crell. de Deo: seu Vera Relig.,. cap. 29:p. 295. “Voluntatis divinae commotiones, praesertim vehementiores, seu aetus ejusmodi, quibus voluntas vehementius vel in objectum suum fertur, vel ab eo refugit, atque abhorret,” etc. — Crell, de Deo: seu Vera Relig., cap. 29:p. 295. Vid. etiam cap. 30, 31. Crell. de Deo, ubi supra Ti< a\n ajse>bhma mei~zon ge>nnoito tou~ uJpolamba>nein to< a]trepton pre>pesqai — Philo. Vid. Andr. Rivetum in Psalm 2:p. 11, et in Exodus 4:p. 14, et Aquinat. 1, part. q. 8, art. 2, ad secundum. “Ira dicitur de Deo secundum similitudinem effectus quia pro-prium est irati punire, ejus ira punitio metaphorice vocatur.” “ H ojrgh< tou~ Qeou~ , Divina ultio, Romans 1:18, Colossians 3:6.” — Grotius in locum. H ou=n to>te ejgginome>nh fantasi>a hJdonhwn . — Arist. Rhet. lib. 2:cap. ii. Dio< ka>mnontev fero>menoi ejrw~ntev diyw~ntev o[lwv ejpiqumou~ntev kai< mh< katorqou~ntev ojrgi>loi ijsi> . — Id, ubi sup. Theodoret on this place tells us, “ Ouj mhv tinev fasi>n , etc. Non autem ut fuerunt quidam” (so that Mr B. is not the first that held this opinion), “ita quadam et poenitentia ductus Deus haec egit: Tau~ta ga>r toi ajnqrw>pina hJ de< qe>ia fu>siv ejleuqe>ra paqw~n .” And then he adds, “ Ti> dh>pote toi>nun , etc. Quomodo ergo poenitentia cadat in Deum?” His answer is, “ Oujk ou=n ejpi< Qeou~ metame>leia , etc. Quare paenitentia Dei nihil aliud est, quam mutatio dispensationis ejus. Paenitet me (inquit) quod Saul regem, pro eo quod est, statui illum deponere. Sic in hoc loco ( Genesis 6:6), Paenitet fecisse hominem; hoc est, decrevi perdere humanum genus.” — Theod. in Genesis quaest 50, tom 1:pp. 41, 42. Estw de< fo>bov lu>ph tiv h\ tarach< ejk fantasi>av me>llontov kakou~ h\ fqartikou~ h\ luphrou~ , Arist. Rhet. lib. 2:cap. vi. Stegman. Photin. Refut. Disput. 1 q. 2; An Photiniani ullo modo Christiani diciqueant; Neg. Martin. Smiglec. Jes. Nova Monstra, novi Ariani. cap. 1; Arianos nullo modo Christianos dici posse. “Ut ad rationem istam non minus plene quam plane respondeamus, animadvertendum est, infallibilem istam Dei praenotionem, quam pro re concessa adversarii sumunt, a nobis non admitti.” — Socin Praelec. cap. 8 p. 25. “Cure igitur nulla ratio, nullus sacrarum literarum locus sit, ex quo aperte colligi possit, Deum omnia quae fiunt, scivisse antequam fierent, concludendum est, minime asserendam esse a nobis istam Dei praescientiam: praesertim, cum et rationes non paucae, et sacra testimonia non desint, unde eam plane negandam esse apparet.” — Idem, cap. 11:p. 38. “Itaque inconsiderate illi faciunt, qui futura contingentia Deum determinate scire aiunt, quia alias non esset omniscius: cum potius, ideo illa determinate futura non concipiat, quia est omniscius.” — Crell. de Vera Relig. lib. 1:cap. 24 p. 201. “Nam si omnia futura, qualiacunque sunt, Deo ab omni aeternitate determinate cognita fuisse contendas; necesse est statuere omnia necessario fieri, ac futura esse Unde sequitur, nullam esse, aut fuisse unquam, humanae voluntatis libertatem, ac porro nec religionem.” — Idem ibid, p. 202. Smalcius Refut. Thes. Franz. disput. 1, de Trinitat. p. 3, disput. 12, de Caus. Peccat. p. 428, 429, etc., 435. “Poenitentia infert ignorantiam praeteriti, presentis, et futuri, mutationem voluntatis, et errorem in consiliis, quorum nihil in Deum cadere potest: dicitur tamen ille metaphorice poenitentia duci, quemadmodum nos, quando alicujus rei poenitet, abolemus id quod antea feceramus: quod fieri potest sine tali mutatione voluntatis, qua nunc homo aliquid facit, quod post mutate animo, destruit” — Manasseh Ben. Israel conciliat. in Genesis 6:q. 23. “Poenitentia, cum mutabilitatem importet, non potest esse in Deo, dicitur tamen poenitere, eo quod ad modum poenitentis se habet, quando destruit quod fecerat.” — Lyra ad 1 Samuel 15:85. “Ex hac actione propter quam ab omnibus Deum timens vocaberis, cognoscent omnes, quantus in to sit timor Dei, et quosque pertingat.” — R. Mos. Ben. Maimon. More Nevoch, p. 3, cap. 24. “Contigerat nostras infamia temporis aures:

Quam cupiens falsam summo delabor Olympo, Et Dells humana lustro sub imagine terras.” — Ovid. Met. t. 211. “Nimis longe a propria verborum signiticatione recedendum est, et sententiarum vis enervanda, si eas cum definita ilia futurorum contingentium praescientia conciliare velis, ut Genesis 18:21, 22:12.

Quicquid enim alias de utriusque loci sententia statuas, illud tamen facile est cernere, Deum novun quoddam, et insigne experimen-tum, illic quidem impietatis Sodomiticae et Gomorrhaeae, videre voluisse, hic vero pietatis Abrahamicae vidisse, quod antequam fieret, plane certum et exploratum non esset.” — Crell. de Vera Relig. cap. 24 p. 209. Hom. Iliad. Rhapsod. II ver. 431, etc.: — Touhse Kro>nou pai~v ajgkulomh>tew Hrhn de< prose>eipe W moi ejgwna fi>ltaton ajndrw~n Moi~rJ uJpo< Patro>kloio Menoitia>dao damh~nai . Hom. Iliad. Rhapsod. E. ver. 859, etc.: — oJ d e]brace ca>lkeov Arhv Osson t ejnnea>cilioi ejpi>acon h\ deka>cilioi Ane>rev ejn pole>mw| ... kaqe>zeto qumown Dei~xen d a]mbroton ai=ma katarre>on ejz wjteilh~v Kai> rJ ojlofuro>menov k.t.l. .... Hom. Iliad. Rhapsod. A. in princip... “Intellectio secundum se ejus est, quod secundum se optimum est.” — Julius Petronellus, lib. 3 cap. 4 ex Arist. Metaph. lib. 12 cap. 7 “Sed et intellectum duplicem video; alter enim intelligere potest, quamvis non intelligat, alter etiam intelligit qui tamen nondum est perfectus, nisi et semper intelligat, et omnia; et ille demum absolutissimus futurus sit, qui et semper, et omnia, et simul intelligat.” — Maxim. Tyrius, dissert. 1. “Uno mentis cernit in ictu Quae sint, quae fuerint, veniantque.” — Boeth. Ti> de< me>llw fre>na di~an Kaqora~|n o]yin a]busson — A Esehyl. Supp. 1071, 2.

Doke>ei de> moi oJ kale>omen qermonato>n te ei+nai kai< noei~n pa>nta kai< oJra~|n kai< ajkou>ein kai< eijde>nai ta< o]nta kai< ta< me>llonta e]sesqai . — Hippoc. de Princip. To the same purpose is that of Epicharmus, Oujdegei to< qei~on aujtoptav , etc. And the anonymous author in Stobaeus (vid. Excerpta Stobaei, p.l17), speaking of God, adds, On oujde< ei=v le>lhqen oujde e\n poiw~n oujd a\n poih>swn oujde< pepoihkwlai oJ de< parwnt ejx ajna>gkhv oi+de , etc. In short, the Pagans’ generally received custom of consulting oracles, of using their oijwnoskopi>a , their auguria, and auspicia, etc., by which they expected answers from their gods, and significations of their will concerning future things, are evident demonstrations that they believed their gods knew future contingents. Oujkou~n wJv merbaroi tounta eijde>nai pa>nta eijde>nai ta> te o]nta kai< ta< me>llonta eujdhlon. Pa~sai gou~n aiJ po>leiv kai< pa>nta ta< e]qnh dia< mantikh~v ejperwtw~si toute crh< kai< ti> ouj crh< poiei~n. Kai< mhzome>n ge du>nasqai aujtouv Pa>ntev gou~n aijtou~ntai toupein tajgaqa< de< dido>nai Ou=toi toi>nun oiJ pa>nta metev k.t.l. Dia< de< to< proeide>nai kai< o[ ti ejx eJka>stou ajpobh>setai k.t.l. . — Xenoph. SUMPOE. cap. 4:47. “Cum ergo Deus omnia prout reipsa se habent cognoscat, ejso>mena seu certo futura cognoscit ut talia, similiter et me>llonta ut me>llonta , seu verisimiliter eventura, pro ratione causarum unde pendent.” — Crell, de Vera Relig. lib. 1:cap. 24:p. 201. “Sciendum, quod omnino aliter se habet antiqua vel aeterna scientia ad ea quae fiunt et facta sunt, et aliter recens scientia: esse namque rei entis est causa scientiae nostrae, scientia vero aeterna est causa ut ipsa res sit. Si vero quando res est postquam non erat, contingeret noviter in ipsa scientia antiqua, scientia superaddita, quemadmodum contingit hoc in scientia nova, sequeretur utique quod ipsa scientia antiqua esset causata ab ipso ente: et non esset causa ipsius, oportet ergo quod non contingat ibi mutatio, scilicet in antiqua scientia, quemadmodum contingit in nova: sciendum autem, quod hic error idcirco accidit, quia scientia antiqua mensuratur ab imperitis cum scientia nova, cujus mensurationis modus vitiosissimus est: projicit quippe quandoque hominem in barathrum, unde nunquam est egressurus.” — Rab. Aben.

Rost. Interpret. Raymund. Martin. Pugi. Fidei. P. P., cap. 25:sect. 4, 5, p. 201. “In Deo simplex est intuitus, quo simpliciter videntur quae composita sunt, invariabiliter quae variabilia sunt, et simul quae successiva.” ft179a “Ad hanc legem animus noster aptandus est, hanc sequatur, huic pareat, et quaecunque fiunt, debuisse fieri putet.” — Senec. Ep. 108. “Dixit R. Juchanan: Omnia videntu uno intuitu. Dixit Rab, Nachman filius Isaaci: Sic etiam nos didicimus; quod scripture est Psalm 33:15, Formans simul cor eorum, intelligent omnia opera corum: quomodo inteillgendum est? Dicendmn est, dici, Deum adunare simul corda totius mundi? Ecce, videmus non ita rem se habere: sed sic dicendum est, Formans sive Creator videt simul cor eorum, et intelliget omnia opera eorum.” — Talmud. Rosch. Haschana: interpret. Joseph, de Voysin. “Quicquld enim est, dum est, necessario est.” — Aquinas 1. part. quaest. 19, art. 8. Vide Scot. in 1 lib. Sent. dist. 39, quaest, unica; Durand ibid. dist. 38, quaest. 3; Jo. Major in 1, dist. 38, 39, quaest. 1, art. 4; Alvarez de Aurxliis. lib. 2:disput. 10, p. 55, etc.; et Scholasticos in Lombardum ibid. dist. 38, 39; quos fuse enumerat Job. Martines de Ripalda in Sent. p. 127 et 181. “Quid mihi scire quae futura sunt? Quaecunque ille vult, haec futura sunt.” — Origen Hom. 6, in Jesum Nave. Vid. Freder. Spanhemium Dub. Evang. 33, p. 272, in illud Matth. “Totum hoc factum est, i[na plhrwqh~| to< rJhqeou .” Paul. Ferrium Schol.

Orthodoxi, cap. 31.; et in Vindiciis. cap. 5:sect. 6. Vide Aquinat. 1, quaest. 83, art 1, ad 3. Vide Didac. Alvarez. de Auxiliis Gratisae, lib. 3:disput. 25, Aquinat. part. 2, quaest. 112, art. 3, E. 1. Part. qusast. 19, art. 8, ad 3. Crell. de Vera Relig. lib. 1:cap. 24:Smalc. ad Franz. disput. 12. “In has angustias Cicero coarctat animum religiosum, ut unum eligat e duobus, — aut ease aliquid in nostra voluntate, aut esse praescientiam futurorum: quoniam utrumque arbitratur esse non posse, sed ai alterum confirmatur, alterum tolli: si elegerimus praescientiam futurorum, tolli voluntatis arbitrium: si elegerimus voluntatis arbitrium, tolli praescientiam futurorum. Ipse itaque ut vir magnus et doctus, et vitae humanae plurimum et peritissime consulens, ex his duobus elegit liberum voluntatis arbitrium. Quod ut confirmaretur, negavit praescientiam futurorum, atque ita dum vult facere liberos, facit sacrilegos. Religiosus autem animus utrumque eligit, utrumque confitetur, et fide pietatis utrumque confirmat. Quomodo inquit: Nam si est praescientia futurorum. sequuntur illa omnia, quae connexa sunt, donec eo perveniatur, ut nihil sit in nostra voluntate, Porro, si est aliquid in nostra voluntate, eisdem recursis gradibus eo pervenitur, ut non sit praescientia futurorum. Nam per illa omnia sic recurritur. Si est voluntatis arbitrium, non onmia fato fiunt. Si non omnia fato fiunt, non est omnium certus ordo causarum. Si certus causarum ordo non est: nec rerum certus est ordo praescienti Deo, quae fieri non possunt nisi praecedentibus, et efficientibus causis. Si rerum ordo praescienti Deo certus non est, non omuia sic veniunt, ut ea ventura praescivit. Porro, si non omnia sic eveniunt ut ab illo eventura praescita sunt, non est, inquit in Deo praescientia futurorum. Nos adversus istos sacrilegos ausus, et impios, et Deum dicimus omnia scire antequam fiant; et voluntate nos facere, quicquidnobis non nisi volentibus fieri sentimus et novimus.” — August. de Civit. Dei, lib. 5:cap. 9. ft187a “Causam quare Deus futura contingentia praesciat damus hanc, quod sit infinita ipsius intellectus perfectio omnia cognoscentis. Et sicut Deus cognoscit praeterita secundum esse quod habuerunt, ita etiam cognoscit futura secundum illud esse quod habitura sunt.” — Daniel Clasen. Theol. Natural. cap. 22:p. 128. ft187b Some read “habes.” See Juv. Sat. 10:365. —ED. “ Praescientia Dei tot habet testes, quot fecit prophetas.” — Tertul, lib. 2:contra Marcionem. Speciem et pondus videtur habere haec objectio; nec pauci sunt, qui ejus vi adeo moventur, ut divinam futurorum contingentium praescientiam negate, et quae pro ea facere videntur loca, atque argumenta, magno conatu torquere malint, et flectere in sensus, non minus periculosos quam difficiles. Ad me quod attinet, ego hactenus sive religione quadam animi, sive divinae majestatis reverentia, non potui prorsus in animum meum inducere, rationem istam allegatam tanti esse, ut propter eam Deo futurorum contingentium praescientia detrahenda sit; maxime cum vix videam, quomodo alioquin divinarum praedictionum veritas salvari possit, sine aliqua aut incertitudinis macula, aut falsi possibilis suspicione.” — Sim. Episcop. Respons. ad 2 Ep. Johau. Beverovic. Episcop. Instit. Theol. lib. 4:cap. 17:xviii.; Episcop. Disput. de Deo, thes. 10. Anonymus ad 5:cap. priors Matth., p. 28. “Nego consequentiam:

Deus dicere potuit se scire quid facturus erat Abraham, etsi id certo non praenoverit, sed probabiliter. Inducitur enim Deus saepius humano more loquens. Solent autem homines affirmare se scire ea futura, quae verisimiliter futura sunt,” etc. Arist. lib. 1:de Interp. cap. viii. Alphons. de Mendoza Con. Theol. Scholast. q. 1, p. 584; Vasquez. in 1 Tho. disp. 16; Ruvio in 1, Interpret. cap. 6:q. anita, etc. Vid. Rod. de Arriaga disp. Log. 14:sect. 5, subsect. 3, p. 205; Suarsa in Opus. lib.lde Praescientia Dei, cap. ii.; Vasquez l, Part. disp. 66, cap. ii.; Pet. Hurtado de Mend. disp. 9, de Anima sect. 6. “Quibus enim oculis animi intueri potuit vester Plato fabricam illam tanti operis, qua construi a Deo atque aedificari mundum facit? Quae molitio? Quae ferrameata? Qui vectes? Quae machinae? Qui ministri tanti muneris fuerunt? Quemadmodum autem obedire et parere voluntati architecti aer, ignis, aqua, terra, potuerunt?” — Velleius apud Cicer. de Nat. Deor. lib. 1:8. “Poterat et illud de angelis intelligi, Faciamus hominem, etc., sed quia sequitur, ad imaginem nostram, nefas est credere, ad imagines angelorum hominem esse factum, aut eandem esse imaginem angelorum et Dei. Et ideo recte intelligitur pluralitas Trinitatiis. Quae tamen Trinitas, quia unus est Deus, etiam cum dixisset, faciamus , et fecit, inquit, Deus hominem ad imaginem Dei: non veto dixit, fecerunt Dii ad Deorum.” — Aug. de Civil Dei, lib. 16:cap. 6. Georg. Enjed. 3:Explicat. loc. Ver. et Nov. Testam. in Genesis 1:26. Tre>pesqe kata< fu>sin uJmei~v ejpi< thwn dhmiourgi>an mimou>menoi thnamen peri< thran ge>nesin . — Plato. in Timaeo. Dial. p. 3 vol. it p. 43. Vid. Diatrib. de Justit. Vindicat. “Illud corpus ante peccatum, et mortale secundum aliam, et immortale secundum aliam causam dici poterat; id est, mortale quia poterat mori, immortale quia poterat non mori. Aliud est enim non posse mori, sicut quasdam naturas immortales creavit Deus, aliud est autem posse non mori; secundum quem modum primus creatus est homo immortalis, quod ei praestabatur de ligno vitae, non de constitutione naturae; a quo ligno separatus est cum peccasset, ut posset mori, qui nisi peccasset posset non mori. Mortalis ergo erat conditione corporis animalls, immortalis autem beneficio conditoris. Si enim corpus animale, utique et mortale, quia et mori poterat, quamvis et immortale dico, quia et mori non poterat.” — Aug, tom. 3:de Genesi ad literam, lib. 6:cap. xxiv. “Quincunque dicit Adam primum hominem mortalem factum, ita ut sive peccaret sive non peccaret, moreretur in corpore, hoc est de corpore exiret non peccati merito ned necessitate naturae, anathema sit.” — Conc. Milevitan, cap. i. “Quaestio est de immortalitate hominis hujus concreti, ex anima et corpore conflati. Quando loquor de morte, de dissolutione hujus concreti loquor.” — Socin, contra Puccium, p. 228. Vial. Rivet. Exercit. in Genesis cap. 1:Exercit. 9. “Adamus instar infantis vel pueri se nudum esse ignoravit.” — Smalc, de Ver. Dei Fil. cap. 7:p. 2. “De conjuge propria, non nisi sensibus obvia cognovit.” — Socin. de Stat. Prim. Hom. cap. 4:p. 119. “Vim arboris scientiae boni et mali perspectam non habuerit.” — Idem ibid, p. 197. Socin. Praelect. cap. 3:p. 8. “Cum ipse mortalis esset, se tamen mortalem esse nesciverit.” — Socin. de Stat. Prim Hom. cap. 4:p. 118. “Utrum primus homo ante peccatum justitiam aliquam originalem habuerit? Plerique omnes eum illam habuisse affirmant. Sed ego scire velim . . . concludamus igitur, Arlamum, etiam antequam mandatum illud Dei transgrederetur, revera justum non fuisse. Cum nec impeccabilis esset, nec ullum peccandi occasionem habuisset; vel certe justum eum fuisse affirmari non posse, cum nullo modo constet, eum ullaratione a peccando abstinuisse.” — Socin. Praelect. cap. 3:p. 8; vid. cap. 4:p. 11. “Fit mentio destitutionis vel carentiae divinae gloriae, ergo privationis imaginis Dei et justitiae et sanctitatis, ejusque originalis; fit mentio carentiae divinae gloriae, ergo in creatione cum homine fuit communicata: o ineptias!” — Smalc. Refut. Thes. de Peccat. Orig. disput. 2, p. 42. “Porto sit Franzius, Paulum mox e vestigio imaginem Dei, seu novum hominem its explicare, quod fuerit conditus primus homo ad justitiam es sanctimoniam veram. Hic cum erroribus fallaciae, etiam et fortassis voluntariae, sunt commixtae Videat lector benevolus quanti sit facienda illatio Franzii, dum sit, ergo imago Dei in homine ante lapsum consistebat in concreata justitia et vera sanctimonia primorum parentum. Si haec non sunt scopae dissolutae, equidem nescio quid eas tandem nominabimur.” — Smalc, ubi sup. pp. 50, 51. Volkel. de Vera Relig. lib. 2:cap. 6:p. 9, edit. cum lib. Crell. de Deo. Socin. Praelect. cap. 3:p. 8. “Etenim unum illud peccatum per se, non modo universes posteros, sed ne ipsum quidem Adamum, corrumpendi vim habere potuit. Dei vero consilio, in peccati illius paenam id factum fuisse, nec usquam legitur, et plane incredibile est, imo impium id cogitare.” — Socin.

Praelect.. cap. 4:see. 4, p. 18. “ Lapsus Adami, cum unus actus fuerit, vim eam, quae depravare ipsam naturam Adami, multo minus posterorum ipsius posset, habere non potuit. Ipsi veto in paenam irrogatum fuisse, nec Scriptura doect, ut superius exposuimus, et Deum ilium, qui omnis sequitatis fons est, incredibile prorsus est id facere voluisse.” — Cat. Rac. de Cognit. Christ. cap. 10:ques. 2. “De Adamo, eum immortalem creatum non fuisse, res apertissima est.

Nam ex terra creatus, cibis usus, liberis gignendis destinatus, et animalis ante lapsum fuit.” — Smalc. de Divin. Jes. Christ. cap. 7 de promisso vitae aeternae. “Concludimus igitur, nullum, improprie etiam loquendo, peccatum originale esse; id est, ex peccato illo primi parentis nullam labem aut pravitatem universo humano generi necessario ingenitam esse, sive inflictam quodammodo fuisse.” — Socin. Praelect. cap. 4:sect. 4, pp. 13, 14. “Peccatum originis nullum prorsus est, quare nec liberum arbitrium vitiare potuit, Nec enim e Scriptura id peccatum originis doceri potest.” — Cat. Rac. de Cognit. Christ. cap. 10:de Lib. Arbit. “Quaedam ex falsissimis prin- cipiis deducuntur. In illo genere illud potissimum est, quod ex peccato (ut vocant) originali depromitur: de quo ita disputant, ut crimen a primo parente conceptum, in sobolem derivatum esse defendant, ejusque contagione, tum omnes humanas vires corruptas et depravatas, tum potissimum voluntatis libertatem destructam esse asserant, quae omnia nos pernegamus, utpote et sanae mentis rationi, et divinae Scripturae contraria.” — Volkel. de Vera Relig. lib. 5:cap. 18:pp. 547, 548. “Prior pars thesis Franzii falsa est.

Nam nullum individuum unquam peccato originis fuit infectum. Quia peccatum illud mera est fabula, quam tanquam foetum alienum fovent Lutherani, et alii.” — Smalc. Refut. Thes. Franz. disput. 2, p. 46, 47.

Vid. Compend. Socin. cap. in.; Smalc. de Vera Divin. Jes. Christ. cap. 7: — Putas Adami peccatum et inobedientiam ejus posteritati imputari.

At hoc aeque tibi negamus, quam Christi obedientiam credentibus imputari.” — Jonas Schlichtingius, disput, pro Socino adversus Meisnerum, p. 251; vide etiam p. 100. “Quibus ita explicatis, facile eos qui ... onmem Adami posteritatem, in ipso Adamo parente suo peccasse, et mortis supplicium vere fuisse commeritum.” — Idem, Comment. in Epist. ad Hebraeos ad cap. 7:p. 296. “Ista sapientia rerum divinarum, et sanctimonia, quam Adamo ante lapsum tribuit Franzius, una cum aliis, idea quaedam est, in cerebro ipsorum nata.” — Smalc. ubi sup. Socin. Ep. 5, ad Johan. Volkel., p. 489. Oi+mai mestaton lo>gon peri< tou>twn ei+nai w+ Sw>kratev mei>zw tina< du>namin ei+nai h\ ajnqrwpei>an thnhn ta< qeme>nhn ta< prw~ta ojno>mata toi~v pra>gmasin — Plato in Cratylo. Diatrib. de Justit. Divin. Vin., vol. x. “Cum dixeris initio, hanc viam quae ad immortalitatem ducat esse divinitus patefactam, scire velim cur id abs to dictum sit? — Propterea, quia ut homo natura nihil habet commune cum immortalitate, ita eam ipse viam, quae nos ad immortalitatem duceret, nulla ratione per se cognoscere potuit” — Cat. Rac. de via salut, cap. 1. Ephesians 2:1; John 1:5; Romans 3:17,18, 8:7, 8; Corinthians 2:14; Titus 3:3; Ephesians 2:5, 4:18; Colossians 1:13, 2:18, etc. “Cur vero nihil commune habet homo cum immortalitate? — Idcireo, quod ab initio de humo formatus, proptereaque mortalis creatus fuerit; deinde vero, quod mandatum Dei, ipsi propositum, transgressus sit; ideoque decreto Dei ipsius in mandato expresso, aeternae morti necessario subjectus fuerit.” “ Qui vero id conveniet iis Scripturae locis in quibus scriptum extat, hominem ad imaginem Dei creatum esse, et creatum ad immortalitatem, et quod mors per peccatum in mundum introierit, Genesis 1:26,27; Sap. 2:23; Romans 5:12? — Quod ad testimonium attinet, quod hominem creatum ad imaginem Dei pronunciat, sciendum est, imaginem Dei non significare immortalitatem (quod hinc patet, quod Scriptura, eo tempore quo homo aeternae morti subjectus erat, agnoscat in homine istam imaginem, Genesis 9:6, Jacob. 3:9), sed potestatem hominis, et dominium in omnes res a Deo conditas, supra terrain, designare; ut idem locus in quo de hac eadem imagine agitur, Genesis 1:26, aperte indicate” “Quid porto ad tertium respondebis? — Apostolus eo in loco non agit de immortalitate [mortalitate], verum de morte ipsa Mortalitas vero a morte multum dissidet; siquidem potest esse quis mortalis, nec tamen unquam mori.” “Quae igitur est horum verborum sententia, quod mors per peccatum introierit in mundum? — Haec, quod Adamus ob peccatum, decreto et sententia Dei, aeternae morti subjectus est; proinde, omnes homines, eo quod ex eo nati sunt, eidem aeternae morti subjaceant. Rem ita esse, collatio Christi cum Adamo, quam apostolus eodem capite, a ver. 12 ad finem, instituit, indicio est.” “Nonne peccato originis hoc liberum arbitrium vitiatum est? — Peccatum originis nullum prorsus est: quare nec liberum arbitrium vitiare potuit, nec enim e Scriptura id peccatum originis doceri potest; et lapsus Adae cum unus actus fuerit, vim eam quae depravare ipsam naturam Adami, multo minus vero posterorum ipsius posset, habere non potuit. Ipsi vero in poenam irrogatum fuisse, nec Scriptura docet, uti superius exposuimus; et Deum ilium, qui omnis aequitatis fons est, incredibile prorsus est, id facere voluisse.” — Cap 10:de lib. arbit, q. 2. “Veruntamen esse peccatum originis illa testimonia docere videntur, Genesis 6:5, etc., 8:21. — Haec testimonia agunt de peccato voluntario; ex iis itaque effici nequit peccatum originis. Quod autem ad primum attinet, Moses id peccatum ejusmodi fuisse docet cujus causa poenituisse Deum quod hominem creasset, et eum diluvio punire decrevisset; quod certe de peccato quod homini natura inesset, quale peccatum originis censeat, affirmari nullo pacto potest. In altero vero testimonio docet, peccatum homi-nis eam vim habiturum non esse, ut Deus mundum diluvio propter illud puniret; quod etiam peccato originis nullo modo convenit.” “Quid vero ea de re sentis quod David ait, Psalm 51:7? — Animadvertendum est, hic Davidem non agere de quibusvis hominibus, sed de se tantum, nec simpliciter, sed habita ratione lapsus sui; et eo loquendi modo usum esse, cujus exemplum apud eundem Davidem habes Psalm 58:3. Quamobrem neo eo testimonia effici prorsus potest peccatum originis.” “At Paulus ait Romans 5:12, In Adamo, etc. — Non habetur eo loco, In Adamo omnes peccasse ; verum in Graeco verba sunt ejf w+| , quae passim interpretes reddunt Latine, quo, quae tamen reddi possunt per particulas quoniam aut quatenus , ut e locis similibus, Romans 8:8, Philippians 3:12, Hebrews 2:18, 2 Corinthians 5:4, videre est.

Apparet igitur neque ex hoc loco extrui posse peccatum originis.” — Athanas. Dial. 1 contra Maced. Grot. Annot. in 1 Corinthians 8:6. Enjedin. Explicat. loc. Vet. et Nov. Testam. in locum. Apodedeigme>non oi=on mh< ajmfisbhtou>menon ajll ajpodedeigme>non dia< tw~n e]rgwn w=n ejpoi>hse dij aujtou~ oJ Qeocap. 5:80. “Ergo Dominus Jesus est purus homo? — Ans. Nullo pacto; etenim est conceptus a Spiritu Sancto, natus ex Maria Virgine, eoque ab ipsa conceptione et ortu Filius Dei est, ut de ea re Luc. 1:35 legimus.” — Cat. Rac. de persona Christi, cap. i. “Jesum Christum docent esse hominem ilium a Spiritu Sancto conceptum, et natum ex beata Virgine; extra vel ante quem nullum agnoscunt esse (aut) fuisse re ipsa existentem unigenitum Dei Filium.

Porto hunc Deum, et Filium Dei unigenitum esse docent tum ratione conceptionis a Spiritu Sancto,” etc.. — Compendiolum Doctrinae Eccl.

Christianae, etc., cap. i. “Conceptus enim est de Spiritu Sancto, et natus ex Virgine Maria; ob id genus conceptionis, et nativitatis modum, Filius etiam Dei ab ipso angelo vocatus fuit, et ita naturalis Dei Filius (quia scilicet falls natus fuit) dici vere potest. Solus Jesus Christus a Deo Patre suo absque opera viri in lumen productus est.” — Smalc. de Vera Divin. Jes.

Christ. cap. 3. “Dico igitur, Christum merito dici posse Filium Dei naturalem, quia natus est Dei Filius, tametsi ex ipsa Dei substantia non fuerit generatus. Natum autem illum sub alia ratione, quam per generationem ex ipsius Dei substantia, probant angeli verba, Mariae matri ejus dicta, Luc. 1:85. Quia igitur homo ille Jesus Nazarenus, qui dictus est Christus, non viri alicujus opera, sed Spiritus Sancti operatione generatus est in matris utero, propterea Filius Dei est vocatus.” — Faust. Socin. Responsio ad Weik. cap. 4:p. 202. “Sunt quidem plurima dicta quaae ostendunt Christum peculiari prorsus nec ulli alio communi ratione esse Dei Filium; non tamen hinc concludere licet eum ease naturali ratione filium, cum praeter hanc, et illam communem, alia dari possit, et in Christo reipsa locum habeat, Nonne singulari prorsus ratione, nec ulli com-muni, Dei Filius est Christus, si ab ipso Deo, vi et efficacia Spiritus Sancti, in utero virginis conceptus fuit et genitus?” — Schlichting. ad Meisner. artic., de Trinit. p. 160. “Nec enim omni tempore quo Christus Filius Dei fuit, Deus etiam fuit.

Filium enim Dei esse, ad nativitatem etiam referri, et ob ortum ipsum aliquem Dei Filium appelari posse nemo non intelligit. At Deum (praeter unum illum Deum) nemo esse potest, nisi propter similtudinem cum Deo. Itaque tunc cum Christus Deo similis factus esset per divinas quae in ipso erant qualitates, summo jure eatenus Dei Filius, qua Deus, et vicissim eatenus Deus, qua Dei Filius. At ante obtentam illam cum Deo similitudinem Deus proprie dici non potuit.” — Smalc. Respon. ad Smiglec. cap. 17 p. 154. “Si quae sit vocabuli ‘adoptivus’ significatio ex mente sacrarum literarum consideretur, nos non inficiari Christum suo modo esse adoptivum Dei Filium; quia enim adoptivi filii ea est conditio et proprietas, ut talis non sit natus qualis factus est post adoptionem.

Certe quia Christus talis natura, vel in ipsa conceptione et nativitate non fuit, qualis postea fuit aetate accedente, sine injuria adoptivus Dei Filius eo modo dici potest.” — Smalc, ad Smiglec. cap. 20 p. 175. “Filium Dei unigenitum esse docent, tum propter sanctificationem, ac missionem in mundum, tum exaltationem ad Dei dextram, adeo ut factum Dominum et Deum nostrum affirmant.” — Compend. Relig. cap. 1 p. 2. “Primus modus est quis quatenus homo ex Spiritu Dei Sancto conceptus est, et ex virgine natus est. Nec dubium mihi est, quin ob hunc modum, Deus etiam kat ejxochcap. 33, sect 2, p. 195. Instit. Theol. lib. 4 cap. 33 sect 2, p. 835. Grot. Armor. Joh. 5 18. “Sibi licere praedicans quicquid Deo licet; neque magis Sabbato se adstringi. Crassa calumnla.” — Grot. Annot. Johan. 5:18. “Comparatio est sumpta a discipulo qui magistrum sibi praeeuntem diligenter intuetur, ut imitari possit.” — Id. ibid. 5:19. Zanchius de Tribus Elohim, lib. 5:cap. 4:p. 151. “Notemus igitur Christum Judaeos tanquam in verborum suorum intelligentia hallucinatos minime reprehendentem se naturalem Dei Filium clare professum ease. Deinde, quod isto modo colligunt Christum se Deo aequalem facere recte fecerunt; nec ideo a Christo refelluntur, aut vituperantur ab evangelista, qui in re tanta nos errare non fuerit passus.” — Cartwrightus Har. Evan. in loc. “Connectit quod dixerat cum superioribus; Si Patris potestati eripi non poterunt, nec meae poterunt: nam mea potestas a Patre emanat, et quidem ita, ut tantundem valeat a me, aut a Patre, custodiri. Vid. Genesis 41:25,27.” “Jesus Filius Dei multis modis dicitur; maxime populariter, ideo quod in regnum a Deo evectus est; quo sensu verba Psalmi secundi, de Davide dicta, cum ad regnum pervenit, Christo aptantur, Act. 13:33, et ad Hebraeos 1:5, et 5:5 Haec autem Filii sive regia dignitas Jesu praedestinabatur et praefigurabatur tum cum mortalem agens vitam magma ilia signa et prodigia ederet, quae duna>mewn voce denotantur, saepe et singulariter duna>mewv , ut Marci 6:5, 9:39; Luc. 4:36, 5:17, 6:19, 8:46, 9:1; Act. 3:12, 4:33, 6:8, 10:88. Haec signa edebat Jesus, per Spiritum illum sanctitas, id est, vim divinam, per quam ab initio conceptionis sanctificatus fuerat, Luc. 1:85; Marci 2:8; Joh. 9:36.

Ostenditur ergo Jesus nobilis ex materna parte, utpete ex Rege terreno ortus; sed nobilior ex Paterna parte, quippe a Deo factus rex coelestis post resurrectionem, Hebrews 5:9; Act. 2:30, Acts 26:23.” — Grot. Annot. in Romans 1:3,4. “Constat igitur (ut ad propositum revertamur), Christum ante resurrectionem Dei Filium plene et perfecte non fuisse: cum illi et immortalitatis et absoluti domiuii cum Deo similitudo deesset.” — Socin. Respon. ad Weikum, p 225. “O fili mi, hodie to genui , id est, Regem to feci . Hoc in Christo impletum, cum ei data omnis potestas in coelo et in terra , Matthew 28:18,” etc. — Grot. in loc. So that prwto>tokov pa>shv kti>sewv is, oJ tecqeishv kti>sewv , qui genitus est prior onmi creatura, vel ante omnem creaturam, for so prw~tov sometimes signifies comparatively. Arist.

Avibus. 484, prw~ton Darei>ou , id est, pro>teron , Johan. 1:15; prw~to>v mou h=n , that is, pro>terov and 1 Johan. 4:19, prw~tov hjga>phsen , that is, pro>terov . His generation was before the creation, indeed eternal. Tertullian saith so too, Lib. de Trinitate: “Quomodo primogenitus esse potuit, nisi quia secundum divinitatem ante omnem creaturam ex Deo Patre Sermo processit.” “Ideo autem nusquam Scriptum est, quod Deus Pater major sit Spiritu Sancto, vel Spiritus Sanctus minor Deo Patre; quia non sic assumpta est creatura in qua appareret S. S. sicut assumptus est filius hominis, in qua forma ipsius Verbi Dei persona prae-entaretur.” — August. lib. 1:de Trinit. cap. vi. Aujto>v ejstin oJ ei=v kai< mo>nov uiJosqai w]n kai< ejpi< ejscayav sofi>a| kai< hJliki>a| kata< sa>rka e]cei gathv aujtou~ to< te>leion — Proclua Episcop.

Constan. Ep. ad Armenios. “Hic primum ea vox in narratione Evangelica reperitur ab Apostolis Jesu tribute, postquam scilicet sua resurrectione probaverat, se esse a quo vita et quidem aeterna exspectari deberet, Vide supra, 11:25.

Mansit deinde ille mos in ecclesia, ut apparet non tantum in scriptis Apostolicis ut, Romans 9:5, et veterum Christianorum, ut videre est apud Justinum Martyrem contra Tryphonem, sed et in Plinii ad Trajanum Epistola, ubi ait Christianos Christo, ut Deo, carmina cecinisse.” — Grot, in loc. Interpres Lect. Prefat. ad Cat. Rac. “Rogatum to velim, ut mihi ca de Jesu Christo exponas, quae me scire opertest? — Sciendum tibi est, quaedam sd essentiam Jesu Christi, quaedam ad illius munus referri, quae to scire oportet. “Quaenam ea sunt quae ad personam ipsius referuntur? — Id solum, quod natura sit homo verus, quemadmodum ea de re crebro Scripturae sacrae testautur, inter alias, 1 Timothy 2:5, et 1 Corinthians 15:21; qualem olim Deus per prophetas promiserat, et qualem etiam esse testatur fidei symbolum, quod vulgo Apostolicum vocant, quod nobiscum universi Christiani amplectuntur.” “Ergo Dominus Jesus est purus homo? — Nullo pacto; etenim est conceptus e Spiritu Sancto, natus ex Maria Virgine, eoque ab ipsa conceptione et ortu Filius Dei est, ut ea de re Luc. 1:35 legimus, ubi angelus Mariam ira alloquitur, Spiritus Sanctus superveniet in to, etc., ut alias causas non afferam, quas postmodum in Jesu Christi persona deprehendes, quae evidentisaime ostendunt Dominum Jesum pro pure heroine nullo modo accipi posse.” “Dixeras paulo superius Dominum Jesum natura esse hominem; an idem habet naturam divinam? — Nequaquam; nam id non solum rationi sanae, verum etiam divinis literis repugnat.” “Cedo qui rationi sanae repugnat? — Primo, ad eum modum, quod duae substantiae, proprietatibus adversae, coire in unam personam nequeant; ut sunt mortalem et immortalem esse, principium habere et principio carere, mutabilem et immutabilem existere. Deinde, quod dues natures, personam singulae constituentes, in unam personam convenire itidem nequeant; nam loco unius duas personas esse operteret, atque ita duos Christos existere, quem unum esse, et unam ipsius personam omnes citra omnem controversiam agnoscunt.” “Cum vero illi ostendunt, Christum sic ex natura divina et humana constare, quemadmodum homo ex animo et corpore constet, quid illis respondendum? — Permagnum hic esse discrimen; illi enim aiunt, duas naturas in Christo ita unitas esse, ut Christus sit Deus et homo. Anima vero et corpus ad eum modum in homine conjuneta sunt, ut nec anima nec corpus ipse homo sit, nec enim anima nec corpus sigillatim personam constituunt. At ut natura divina per se constituit personam, ita humana constituat per se necesse est.” “Doce etiam, qui id repugnet Scripturae Christum habere divinam naturam. — Primum, ea ratione, quod Scriptura nobis unum tantum natura Deum proponat, quem superius demonstravimus esse Christi Patrem. Secundo, eadem Scriptura testatur, Jesum Christum natura esse hominem, ut superius ostensum est; quo ipso illi naturam adimit divinam. Tertio, quod quicquid divinum Christus habeat, Scriptura eum Patris dono habere aperte doceat, Matthew 28:18; Philippians 2:9; 1 Corinthians 15:27; John 5:19, 10:25. Denique cum eadem Scriptura apertissime ostendat, Jesum Christum omnia sua facta divina non sibi, nec alicui naturae divinae suae, sed Patri suo vindicare solitum fuisse, planum facit, eam divinam in Christo naturam prorsus otiosam, ac sine omni causa futuram fuisse.” “Atqui illi e Scripturis illam divinam in Christo naturam asserere conantur? — Co. nantur quidem variis modis; idque dum student aut e scripturis quibusdam evincere quae in iis non habentur, aut dum ex iis quae in scripturis habentur perperam ratio-cinantur, ac male rem suam conficiunt.” “Quae vero sunt ilia quae illi de Christo e Scripturis evincere laborant quae illic non habentur? — Est illius, ut loquuntur, praeaeternitas, quam duplici scripturarum genere approbare nituntur. Primum ejusmodi est, in quo prae-aeternitatem hanc expressam putant.

Secundum, in quo licet expressa non sit, earn tamen colligi arbitrantur.” “Quaenam sunt testimonia Scripturae quae videntur ipsis eam praeaeternitatem ex-primere? — Sunt ea in quibus Scriptura testatur de Christo, ipsum fuisse in principio, fuisse in coelo, fuisse ante Abrahamum, Joh. 1:1, 6:62, 8:58.” “Quid vero ad primum respendes? — In loco citato nihil habetur de ista praeaeter-nitate, cum hic principii mentio fiat, quod praeaeternitati oppenitur. Principii vero vox in Scripturis fere semper ad subjectam refertur materiam, ut videre est, Daniel 8:1; Joh. 15:27, Joh. 16:4; Act. 11:15: cum igitur hic subjecta sit materia evangelium, cujus descriptionem suscepit Johannes, sine dubio per vocem hanc principii , principium evangelii Johannes intellexit.” Iren. adv. Haeres. lib 3 cap. 11; Epiphan. lib. 1 tom. 2 haeres 27, 28, 30, etc., lib. 2 tom. 2:haeres. 69; Theod. Epitom. Haeret. lib. 2; Euseb.

Hist. lib. 3 cap. 27:”Causam post alios haec scribendi praecipuam tradunt omnes (veteres), ut veneno in Ecclesiam jam tam sparso, authoritate sua, quae apud omnes Christianum nomen profitentes non poterat non esse maxima, medicinam faceret.” — Grot. Praefat. ad Annotat. in Evang. Johan. “Novum Testamentum divinitus oblatum aperio. Aliud agenti exhibet se mihi aspectu primo augustissimum illud caput Johannis evangelistae et apostoli, In principio erat Verbum. Lego partem capitis, et ita commoveor legens, ut repente divinitatem argumenti, et scripti majestatem, auctoritatemque senserim, longo intervallo omnibus eloquentiae humanae viribus praeeuntem. Horrebat corpus, stupebat animus, et totum illum diem sic afiiciebar, ut qui essem, ipsi mihi incertus viderer esse.” — Francisc. Junius. “Expone igitur mihi quibus testimoniis approbare contendunt Christum coelum et terrain creasse? — his ubi scriptum extat, quod per eum omnia facta sint, et sine eo factum sit nihil quod factum sit, John 1:3; et iterum, Mundus per ipsum factus est, ver. 10, et rursus, quod in eo omnia sunt condita, etc., Colossians 1:16, et quod Deus per eum sacecula fecerit, Hebrews 1:2, denique, et ex co, Tu in principio, etc., ver. 10-12. “Qui vero ad primum testimonium respondes? — Primum, non habetur in primo testi-monio creata sunt, verum facta sunt. Deinde, ait Johannes, facta esse per eum, qui modus loquendi, non eum qui prima causa sit alicujus rei, velum causam secundam aut mediam exprimit.

Denique, vox omnia non pro omnibus prorsus rebus hic sumitur, sed ad subjectam materiam restringitur omnino, quod frequentissimum est in libris divinis, praesertim Novi Testamenti, cujus rei exemplum singulare extat, 2 Corinthians 5:17, in quo habetur sermo de re, huic, de qua Johannes tractat, admodum simili, ubi dicitur, omnia nova facta esse, cum certum sit multa extare, quae nova facta non sunt. Cum veto subjecta apud Johannem materia sit evangelium, apparet vocem omnia de iis omnibus quae quoquo modo ad evangelium pertinent accipi debere. “Cur vero addidit Johannes, quod sine eo factum est nihil quod factum est ? — Addidit haec Johannes, ut eo melius illustraret illa superiora, Omnia per ipsum facta sunt, quae eam vim habere videntur, per solum Verbum vel Filium Dei omnia illa facta esse, licet ejus generis qaedem, et quidem magni momenti, non per ipsum, verum per apostolos facta fuerint, — ut est vocatio Gentium, et legalium ceremoniarum abolitio: licet enim haec originem ab ipsis sermonibus et operibus Domini Jesu traxerint, ad effectum tamen non sunt perducta per ipsum Christum, sed per ipsius apostolos, non tamen sine ipso; apostoli enim omnia nomine et authoritate ipsius administrarunt, ut etiam ipse Dominus ait, Sine me nihil facere potestis, John 15:5.” “Quid vero respondes ad secundum? — Primum, quod hic non scribat Johannes mundum esse creatum, sed factum. Deinde, eo loquendi mode utitur, qui mediam causam designat, ait enim, mundum per eum factum.

Denique, haec vox mundus, quemadmodum et aliae quae prorsus idem in Scripturis valent, non solum coelum et terram denotat, verum praeter alias significationes, vel genus humanum designat, un locus praesens ostendit, ubi ait, In mundo erat, et mundus eum non agnovit, John 1:10, et Mundus eum secutus est, John 12:19, aut etiam futuram immortalitatem, ut apparet, Hebrews 1:6, ubi ait, Et eum iterum introducit primogenitum in mundum, ait, Et adorent cum omnes angeli Dei, quod de futuro mundo accipi apparet e cap. 2:ejusdem epistolae, ubi ait, Etenim non angelis subjecit mundum futurum, de quo loquimur, at nusquam de eo locutus fuerat, nisi ver. 6, cap. 1:Praeterea, habes locum, cap. 10:ver. 5, ubi de Christo loquens, ait, Propterea ingrediens in mundum, ait, Hostiam et oblationem noluisti, verum corpus adaptasti mihi; ubi cum palam sit eum loqui de mundo in quem ingressus Jesus, sacerdos noster factus est (ut circumstantiae omnes demonstrant) apparet, non de prae-senti, sed de futuro mundo agi, quandoquidem, cap. 8:vet. 4, de Christo dixerat, Si in terris esset, ne sacerdos quidem esset.” “Quid vero per haec, Mundus per cum factus est, intelligis? Duplex eorum sensus dari potest: Prior, quod genus humanum per Christum reformatum, et quasi denuo factum sit, eo quod ille generi humano, quod perierat, et aeternae morti subjectum erat, vitam attulit, eamque sempiternam (quod etiam mundo Johannes exprobrat, qui per Christum ab interitu vindicatus, eum non agnoverit, sed spreverit et rejecerit); is enim mos Hebraici sermonis, quod in ejusmodi loquendi modis, verba facere, creare, idem valeant, quod denuo facere, et denuo creare, idque propterea, quod verbis quae composita vocant ea lingua careat.

Posterior vero sensus est, quod illa immortalitas quam expectamus per Christum, quantum ad nos, facta sit; quemadmodum eadem futurum saeculum, habita ratione nostri, vocatur, licet jam Christo et angelis sit praesens.” “E quibus vero testimoniis Scripturae demonstrate conantur Christum (ut loquuntur) incarnatum esse? — Ex iis ubi secundum eorum versionem legitur Verbum caro factum ease, Job. 1:14; Philippians 2:6,7; 1 Timothy 3:16, etc. “Quomodo ad primum respondes? — Ea ratione, quod in eo testimonio non habeatur Deum (ut loquuntur) incarnatum ease, aut quod natura divina assumpserit humanam. Aliud enim est, Verbum caro factum est, aliud, Deus incarnatus est (ut loquuntur) vel natura divina assumpsit humanam. Praeterea, haec verba, Verbum caro factum est, vel potius, Sermo caro factus est, possunt et debent ita reddi, Sermo caro fuit.

Posse its reddi, e testimoniis in quibus vox ejge>neto (quae hic per factum est translata est) verbo fuit reddita invenitur, apparet; ut in eodem cap., ver. 6, et Luc. 24:19: Fuit homo missus a Deo, etc.; et, Qui fuit vir propheta, etc. Debere vero reddi per verbum fuit, ordo verborum Johannis docet, qui valde inconvenienter loquutas fuisset, Sermonem carnem factum esse, — id est, ut adversarii interpretantur, naturam divinam assumpsisse humanam, — postquam ea jam de illo Sermone exposuisset, quae nativitatem hominis Jesu Christi subsecuta sunt: ut sunt haec, Johannem Baptistam de illo testatum esse; illum in mundo fuisse; a suis non fuisse receptum; quod iis, a quibus receptus fuisset, potestatem dederit, ut filii Dei fierent. “Qua ratione illud intelligendum est, Sermonem carnem fuisse? — Quod is per quem Deus voluntatem suam omnem perfecte exposuisset, et propterea a Johanne Sermo appellatus fuisset, homo fuerit, omnibus miseriis et affiictionibus, ac morti denique subjectus: etenim vocem caro eo sensu Scriptura usurpat, ut ex iis locis perspicuum est, ubi Deus loquitur, Non contendet Spiritus meus cum homine in aeternum, quia caro est, Genesis 6:3; et Petrus, Omnis caro ut foenum, Peter 1:24.” “Ad secundum autem quid respondes? — Neque hic ullam praeaeternitatis mentionem factam expresse; nam hoc in loco Filium hominis, id est, hominem in coelis fuisse testatur Sriptura, quem citra ullam controversiam prae-aeternum non extitisse certum est.” “Ubi vero Scriptura de Christo ait, quod de coelo descendit, a Patre exivit, et in mundum venit, Joh. 3:13, 10:36, 16:28, 17:18, quid ad haec respondes? — Ex iis non probari divinam naturam hinc apparere, quod primi testimonii verba, Descendit de coelo, possint figurate accipi; quemadmodum, Jac. 1:17, Omne datum bonum et donum perfectum desursum est, descendens a Patre luminum; et Apoc. 21:2, 10, Vidi civitatem sanctam, Hierusalem novam, descendentem de coelo a Deo, etc. Quod si proprie aecipi debeant, quod nos perlibenter admittimus, apparet non de alio illa dicta quam de Filio hominis, qui cum personam humanam necessario habeat, Deus natura esse non potest. Porro, quod Scriptura testatur de Christo, quod Pater eum miserit in mundum, idem de apostolis Christi legimus in iisdem verbis citatis superius:

Quemadmodum me misisti in mundum, et ego misi eos in mundum, Joh. 17:18. Ea veto verba, quod Christusm a Patre exierit, idem valent, quod de coelo descendit. Venire vero in mundum, id ejusmodi est, quod Scriptura post nativitatem Christi extitisse ostendit, Joh. 18:37, ubi ipse Dominus ait, Ego in hoc natus sum, et in mundum vent ut testimonium perhibeam veritati; et 1 Joh. 4:1, scriptum est, Multos falsos prophetas exiisse in mundum. Quare ex ejusmodi loquendi modis natura divina in Christo probari non potest. In omnibus vero his locutionibus, quam divinum muneris Christi principium fuerit, duntaxat deseribitur.” “In hoc loco non solum non exprinfitur prae-aeternitas Christi, cum aliud sit, ante Abrahamum fuisse, aliud, prae-aeternum; verum ne hoc quidem expressum est, ipsum ante Mariam Virginem fuisse. Et enim ea verba aliter legi posse (nimirum hac ratione, Amen, amen, dico vobis, Priusquam Abraham fiat, ego sum) apparet ex iis locis apud eundem evangelistam, ubi similis et eadem locutio Graeca habetur, cap. 13:19, Et modo dico vobis, priusquam fiat, ut cum factum fuerit credatis; et cap. 14:29, Et nunc dixi vobis usquam fiat, etc. “Quae vero ejus sententia foret lectionis? — Admodum egregia: etenim admonet Christus Judaeos, qui eum in sermone capere volebant, ut dum tempus haberent, crederent ipsum esse mundi lucem, antequam divina gratia, quam Christus iis offerebat, ab iis tolleretur, et ad Gentes transferretur. Quod vero ea verba, ego sum , sint ad sum modum supplenda, ac si ipse subjecisset iis, Ego sum lux mundi, superius e principio ejus orationis, ver. 12, constat et hinc, quod Christus bis seipsum iisdem verbis, ego sum, lucern mundi vocaverit, ver. 24, 28. Ea vero verba, Priusquam Abraham fiat, id significare quod diximus, e notatione nominis Abraham deprehendi potest; constat inter omnes Abrahamum notare patrem multarum gentium. Cum vero Abram non sit factus prius Abraham, quam Dei gratia, in Christo manifestata, in multas gontes redunda-ret, quippe quod Abrahamus unins tantum gentis antes pater fuerit, apparet sententiara horum verborum, quam attulimus, esse ipsissimam.” “Fateor me per omnem vitam meam non magis contortam scripturae interpretationem audivisse; ideoque eam penitus improbo.” — Eras.

Johan. “Cum primum fatendi verbum in tuis verbis animadverti, sperabam to potius nuliam in tua vita scripturae interpretationem audivisse, quae hac sit acutior aut verior; quaeque magis divinum quid sapiat, et a Deo ipso patefactum fuisse prae se ferat. Ego quidem certe non leves conjecturas habeo, ilium, qui primus setate nostra eam in lucem pertulit (hic autem is fuit, qui primus quoque sententiam de Christi origine, quam ego constanter defendo renovavit) precibus multis ab ipso Christo impetrasse. Hoc profecto affirmare ausim, cum Deus illi viro permulta, aliia prorsus tunc temporis incognita, patefecerit, vix quidquam inter ilia omnia esse quod interpretatione hac divinius videri queat.” — Socin. Disput. cum Eras. Johan. arg. 4, p. 67. “Quae vero sunt testimonia Scripturae in quibus putant non exprimi quidem prae-aeternitatem Christi, ex iis tamen effici posse? — Ea quae videntur Domino Jesu quasdam res attribuere ab aeterno, quasdam vero tempore certo et definito.” “Quaenam sunt testimonia quae Domino Jesu ab aeterno res quasdam attribuere videntur? — Sunt ea ex quibus conantur exstruere Christum ab aeterno ex essentia Patris genitum.” “Ex quibus vero locis exstruere conantur Christum ab aeterno ex essentia Patris genitum? — Ex his potissimum, Micah 5:2; Psalm 2:7, 110:8; Proverbs 8:23.” “Qui vero ad haec testimonia respondendum est? — Antequam ad singula testimonia respondeam, sciendum est, eam ex essentia Patris generationem esse impossibilem; nam si Christus ex essentia Patris genitus fuisset, aut partem essentiae sumpsisset, aut totam. Essentiae partem sumere non potuit, eo quod sit impartibilis divina essentia; neque totam, cum sit una numero, ac proinde incommunicabilis.” “Nisi Scriptura dixisset, non licuisset dicere, sed ex quo scriptum est dici potent.” — Rabb. Ruben. apud Galat. lib 3. “Qui tamen ad primum Scripturae testimonium respondendum est? — Id testimonium de generatione ex essentia Patris nihil prorsus habet; generationem vero prae-aeternam nulla probat ratione: hic enim mentio fit initii et dierum, quae in aeternitate locum non habent. Et verba haec, quae in Vulgata leguntur, a diebus internitatis , in Haebraeo extant, a diebus seculi: dies vero seculi idem quod dies antiqui notant, ut Esau 63:9, 11; Malachi 3:4. Sententia vero loci hujus est, Christum originem nativitatis suae ab ipso principio et annis antiquis ducturum; id est, ab eo tempore, quo Deus in populo suo regem stabilivit, quod reipsa in Davide. factum est, qui et Bethlehemita fult, et autor stirpis et familiae Christi.” µlæ[; , latere, abscondere, occultare, 2 Chronicles 9:2, Leviticus 4:18; in niphal latuit, absconditus, occultatus fuit; in hiphil abscondit, celavit, occultavit: inde hm;l][æ , Virgo, quia viro occulta, Genesis 24:43. “Ad secundum vero quid? — Neque in ea de generatione ex essentia Patris, nec de generatione prae-aeterna prorsus quicquam haberi; etenim vox hodie cum certum tempus designet, prae-aeternitatem denotare non potest. Quod vero Deus eum genuerit, non evincit eum ex essentia ejus genitum; id quod patet ex eo, quod haec eadem verba, Ego hodie genui to, primo sensu de Davide dicantur, quem constat neque ab aeterno, nec ex essentia Dei genitum. Deinde, quod Paulus apostolus eadem verba ad approbandam Christi resurrectionem afferat, Act. 13:33, et autor ad Hebraeos ad glorificationem Domini Jesu citer, Hebrews 1:5, 5:5.

Denique, ex ea re, quod constet Deum aliter quam ex essentia generare, dum a Deo genitos credentes Scriptura pronunciat, ut videre est, Johan. 1:13; 1 Johan. 3:9; Jac. 1:18.” “Sensus primus et apertus ad Davidem pertinet; mysticus et abstrusior ad Messiam, ut hic agnoscit David Kimchi, et ad Danielem Saadius Gaon, quo modo sumsere apostoli.” — Annot. in ver. 1. “Ad quartum veto quid? — Ut rem melius accipias, scito eos ex hoc loco ad eum modum argumentari: ‘Sapientia Dei ab aeterno est genita; Christus est Dei Sapientia: ergo ab aeterno est genitus, 1 Corinthians 1:24.’ Id argamentum firmum non csse hinc patet; Primum, quod Solomon agat de sapientia simpliciter et absolute considerata, sine additione vocis Dei; Paulus vero non simpliciter et absolute, sed cum additione, nempe, Dei. Deinde, Solomon agit de sapientia, quae neque est persona, nec esse potest, ut evariis effectis quae huic sapientiae attribuit, apparet, et hoc 7, 8, 9 cap., ex quibus sunt ea, Per me reges regnant, et principies justa decernunt; et initio cap. ix, introducit sapientiam omnes ad se invitantem, et mittentem virgines suae Paulus vero agit de Sapientia quae persona est. Tertio, verba haec, quae sunt reddita ab aeterno , in Hebraeo extant, a seculo: aliud vero ease ab aeterno , aliud a seculo , indicant loci, Esa. 64:4, Jeremiah 2:20, Lue. 1:70, et alii permuiti similes” Mercer. in loc. vet. 22. “Quid ad hoc respondes? — Neque hinc naturam divinam probari; posse enim aliquem gloriam habere antequam mundus fieret, apud Patrem, nec tamen hinc effici eum ease Deum, apparet, 2 Timothy 1:9, ubi ait apostolus de credentibus, illis datam fuisse gratiam ante tempora secularis. Praeterea, hic scriptum est, Jesum rogare hanc gloriam, quod naturae divinae prorsus repugnat. Loci vero sententia est, Christum togare Deum, ut ei gloriam reipsa det, quam habuerit apud Deum in ipsius decreto antequam mundus fieret.” “Quid ad hoc respondes? — Neque hine naturam in Christo divinam effici; nam hic Spiritus qui in prophetis erat, Christi dici potest, non quod a Christo datus fuerit, sed quod ea quae Christi fuerunt praenunciarit, ut ibidem Petrus ait, praenuncians illas in Christum passiones, et post haec glorias. Quem loquendi modum etiam, 1 Joh. 4:6, babes, Hinc cognoscimus spiritum veritatis, et spiritum erroris; ubi non propterea spiritus veritatis et erroris spiritus dicitur, quod veritas et error, tanquam personae. eum spiritum conferant; verum eo, quod spiritus veritatis loquatur quae veritatis sunt, et spiritus erroris quae sunt erroris.” “Quaenam ea loca Scripturae quae videntur Christo quaedam tempore certo et definito attribnere? — Ea sunt duplicia; quorum alia nomina, alia facta respiciunt, quae Christo a Scriptura attribui opinantur. “Quaenam sunt quae Christi nomina respiciunt? — Ea, ubi arbitrantur Jesum a Scriptura vocari Jehovam; Dominum exercituum; Deum verum; solum verum; Deum magnum; Dominum Deum omnipotentem, qui fuit, qui est, et qui venturus est; Deum qui acquisivit proprio sanguine ecclesiam; Deum qui animam posuit pro nobis. — Jeremiah 23:6; Zechariah 2:8; 1 Joh. 5:20; Jude 4; Titus 2:13; Apoc. 1:8, 4:8; Act. 20:28; 1 Joh. 3:16. “Quid vero tu ad ea ordine respondes, ac ante omnia ad primum? — Primum, quod ex eo confici non possit necessario nomen Jehovae Christo attribui. Ea enim verba, Et hoc eat nomen ejus quo vocabunt eum, Jehovah justita nostra, referri possunt ad Israelem, de quo paulo superius eodem versu loquitur, In diebus ejus aervabitur Juda et Israel habitabit secure, et hoc est nomen ejus, etc., ut e loco simili conspici potest apud eundem prophetam, cap. 33:15, 16, ubi sit, In diebus illis, et in illo tempore, faciam ut existat Davidi Surculus justitiae, et faciet judicium et justitiam in terra. In diebus illis servabitur Juda, et Jerusalem habitabit secure: et hoc (supple nomen) quo vocabunt eam, Jehovam justitae nostra. Etenim in Hebraeo expresse legitur, Vocabunt eam, quam vocem posteriorem ad Hierusalem referri prorsus est necesse, et hoc quidem loco Israeli, qui in priori loco positus eat, respondet. Videtur igitur prorsus verisimile, quod in priori etiam loeo, haec verbc, Voeabunt eam, ad Israelem referantur. At licet concedamus nomen Jehovae ad Christum posse referri, ex altero tamen testimonio apparet asseri non posse Jehovam simpliciter Christum vocari, neque ex eo sequi, Christum reipsa esse Jehovam. Sive igitur de Christo, sive de Israele postrema verba in testimonio Hieremiae accipiantur, sententia ipsorum est, Tum Jehovam unum Deum nostrum nos justificaturum, etenim illo tempore cum Christus appariturus esset Deus id in Israele facturus erat.” Socin. de Servat. p. 3, cap. iv.; Franz. de Sacrif. p. 786. “Ad secundum vero quid respondes? — Locum Zechariae ad hunc modum citant: Hoc dicit Dominus exercitum; Post gloriam misit me ad gentes, quae vos spoliarunt: qui enim vos tangit, tangit pupillam oculi mei , etc.; quae ad Christum torquent, quod hic, ut arbitrantur, dicatur Dominum exercituum missum esse a Domino exercituum. Verum ea hic non habentur; quod hinc perspicuum est, quod ea verba, Post gloriam misit me, etc., sunt ab alio prolata, nempe ab angelo qui cum Zecharia et alio angelo colloquebatur, ut idem eodem capite paulo ante planum est, a versu quarto initio facto, ubi is angelus loqueus introducitur.

Quod idem ea ex re videre est, quod ea quae citant verba, Hoc dicit Dominus exercituum, in Hebraeo legantur, Sic dicit Dominus exercituum; item ilia, Tangit pupillam oculi mei, legantur Pupillam oculi ejus ; quae non ad Dominum exercituum, sed ad legatum referri necesse est.” ft296a Bereschith Rab. ad Genesis 25:28. “Quid respondes ad tertium? — In hoc testimonio, Scimus Filium Dei venisse, etc. haec verba, Hic est verus Deus , nego referri ad Dei Filium.

Non quod negem Christum esse verum Deum, sed quod is locus ea de Christo accipi non admittat. Etenim hic agitur non solum de vero Deo, sed de illo uno vero Deo, ut articulus in Graeco additus indicat.

Christus vero, etsi verus Deus sit, non est tamen ille ex se unus Deus, qui per se et perfectissima ratione Deus est, cum is Deus tantum sit Pater. Nec vero quic-quam juvat adversarios, qui propterea haec ad Christum referri volunt, quod verba, Hic est verus Deus, et Christi mentio proxime antecesserit; etenim pronomina relativa, ut hic et similia, non semper ad proxime antecedentia, verum saepenumero ad id de quo potissimum sermo est referuntur, ut patet ex his locis, Act. 7:19, 20, et 10:6, Joh. 2:7; e quibus locis apparet pronomen relativum hic non ad proximo antecedentes personas, sed ad remotiores referri.” “Ad quintum quid respondes? — Quintum testimonium est, Expectantes beatem spem, etc. Quo in logo epitheton magni Dei ad Christum referri duabus rationibus evincere conantur. Prior est, superius de articulo uno praefixo regula; posterior, quod adventum non expectemus Patris, sod Filii. Verum ad primum argumentum responsum habes in responsione ad quartum testimonium. Ad alterum respondeo, Paulum non dicere, Expectantes adventum magni Dei, verum dicere, Expectantes apparitionem gloriae magni Dei. Posse vero dici gloriam Dei Patris illustratam hi, cum Christus ad judicium venerit, verba Christi ostendunt, cum ait, quod venturus sit in gloria, id est, cum gloria Dei Patris sui, Matthew 16:27; Mark 8:88. Praeterea, quod est inconveniens si dicatur, Deus Pater venturus (prout illi e Vulgata citant) cum Filius ad mundum judicandum venerit? An Christus Dei Patris personam in judicio mundi, tanquam ejus a quo munus judicandi accepit, non sustinebit?” “Quid ad sextum respondes? — Eum vero locum propterea ad Christum referunt, quod arbitrentur neminem venturum, nisi Christum; is enim venturus est ad judicandum vivos et mortuos. Verum tenendum est, eam vocem quam illi reddidere venturus est, reddi aeque posse futurus est, ut Johan. 16:13, ubi Dominus ait de Spiritu, quem apostolis promittebat, quod illis esset futura annunciaturus; et Act. 18:21, ubi legimus, diem festum futurum: in quibus locis duobus, vox Graeca est ejrco>menov . Deinde, quis eat qui nesciat, cum prius dictum sit, qui erat, et qui est , et posterius hoc quod additum est per futurum esse reddi debere, et ubique de existentia ea oratio accipiatur, et non in prioribus duobus membris de existentia, in postremo de adventu? Nec est quisquam qui non animadvertat hic describi aeternitatem Dei, quae tempus praeteritum, praesens, et futurum comprehendit. Sed quod crassum errorem hunc detegit, est quod Apoc. 1:4, 5, legimus, Gratia vobis, et pax, ab eo qui est, et qui erat, et qui futurus est; et a septem spiritibus qui sunt ante faciem throni ejus; et a Jesu Christo, qui est testis fidelis. E quo testimonio apparet, Jesum Christum ab eo qui est, qui erat, et qui futurus est, vel, ut illi credunt, venturus, esse longe alium.” Ewv ejakeitai, Genesis 49:10. Su< ei+ oJ ejrco>menov , Matthew 11:8. “Quid ad septimum respondes? — Respondeo, nomen Dei hoc loco non referri ad Christum necessario, sect ad ipsum Deum Patrem referri posse, cujus apostolus eum sangninem, quem Christus fudit, sanguinem vocat, eo genere loquendi, et eam ob causam, quo genere loquendi, et quam ob causam propheta ait, Eum qui tangit populum Dei, tangere pupillam oculi Dei ipsius. Etenim summa quae est inter Deum Patrem et Christum conjunctio, etsi essentia sint prorsus diversi, in causa est, cur Christi sanguis, sangnis ipsius Dei Patris dicatur, praesertim si quis expendat quatenus is est pro nobis fusus: etenim Christus est Agnus Dei, qui tollit peccata mundi. Unde sanguis in eum finem fusus, ipsius Dei sangnis jure vocari potest. Nec vero praetereundum est silentio, quod in editione Syriaca loco Dei legatur Christi.” It is necessary to state that this is far from being correct. Eminent critics, such as Bengel, Matthai, and Scholz, it is true, decide for Qeou~ , but Griesbach, Lachman. and Tischendorf, give tou~ Kuri>ou as the proper reading. The leading manuscripts A, C, D, E, are in favor of the latter; but Tischendorf has now proved that manuscript B, commonly known as the Vatican manuscript, and formerly supposed to agree with them, on the contrary, has Qeou~ , a prima manu . All the evidence cannot be weighed and discussed in this note, but the authority for Qeou~ is, on the whole, sufficient to establish it as the true reading. —\parED. “Ad octavum veto quid? — Primum igitur sic habeto, neque in Graeca editione uila haec excepta Complutensi), nec in editione Syriaca, vocem Deus haberi. Verum etiamsi vex haberetur in omnibus exemplaribus, num idcireo ea vex the ad Deum erit referenda? Non certe; non solum ob eam causam quam paulo superius attulimus, in responsione ad testimonium tertium, quod verba ejusmodi non semper ad propinquiores personas referantur, verum etiam quod ejkei~nov vocem Graecum Johannes in hac epistola saepe ad eum refert, qui longe antea nominatus fuerat, ut et 3, 5, et 7, versu ejusdem capitis in Graeco apparet.” It cannot now be questioned that there is no authority for the insertion of Qeou~ . Even our authorized version consigns it to Italics, as a supplement, and not in the original. —ED. “Quid ad tertium? — Praeter id, quod et hoc testimonium loquatur de Christo tanquam media et secunda causa, verbum creata sunt , non solum de vetere, verum etiam de nova creatione in Scriptura usurpari constat; cujus rei exempla habes, Ephesians 2:10,15, Jac. 1:18.

Praeterea ea verbs, Omnia in coelis et in terra, non usurpari pro omnibus prorsus, apparet non solum ex verbis paulo inferius subjectis, ver. 20, ubi apostolus ait, quod per eum reconciliata sint omnia in coelis et in terra, verum etiam ex iis ipsis verbis, in quibus apostolus non ait, coelum et terram creata esse, verum ea omnia quae in coelis et in terra aunt. “Qui vero istud testimonium intelligis? — Ad eum modum quo per Christum omnia quae sunt in coelis et in terra postquam eum Deus a mortuis excitavit, reformata sunt, et in alium statum et conditionem translata; id vero cum Deus et angelis et hominibus Christum caput dederit, qui antea tantum Deum solum pro domino agnoverunt.” “Ea quae in coelis sunt personae (quae subjecae sunt Christo), sunt angeli, iique tam boni quam mali: quae in coelis sunt, et personae non sunt, omnia ilia continent quaecunque extra angelos vel sunt, vel etiam esse possunt..” — Smalc, de Divin. Christi, cap. 16 de regno Christi super angelos. “Certum est per Verbum creata omnia ; sed quae praecedunt, ostendunt hic de Christo agi, quod hominis est nomen; quomodo etiam Chrysostomus hunc accepit locum. Sed hle intelligit mundum creatum propter Christum, sensu non malo: sed propter id quod praecessit, rectius est ejkti>sqh hic interpretari, ordinata sunt , — novum quendam statum sunt consecuta .” — Grotius in Colossians 1:16. “Qui respondes ad quartum testimonium? — Eo pacto, quod hic palam scripture sit, non Christum fecisse, sed Deum per Christum fecisse secula Vocem vero secula non solum praesentia et praeterita, verum etiam futura significare posse, in confesso est. Hic vero de futuris agi id demonstrat, quod idem autor affirmet per eum quem haeredem universorum constituerit Deus, etiam secula eese condita; nam Jesus Nazarenus non prius constitutus haeres universorum fuit, quam eum Deus a mortuis ex-citavit, quod hinc patet, quod tum demum omnis potestas in coelo et in terra eidem data a Deo Patre fuerit, cujus potestatis donatione, et non alia re, ista universorum haereditas continetur.” “Ad quintum quid respondes? — Ad id testimonium id respondeo, quod non de Christo, verum de Deo accipiendum sit. Quia vero idem scriptor illud ad Filium Dei referat, expendcndum est sermonem in testimonio, non de una re sed de duabus, potissimum haberi expresse.

Una est coeli et terrae creatio: altera rerum creatarum abolitio. Quod vero is autor priorem ad Christum non referat, hinc perspicuum est, quod in eo capite praestantiam Christi demonstrare sibi proposuerit; non cam quam a seipso habeat, verum eam quam haereditavit, et qua praestantior angelis effectus sit, ut e ver. 4, cuivis planum est; cujus generis praestantia, cum creatio coeli et terrae non sit, nec esse possit, apparet manifeste non in eum finem testimonium ab co scriptore allatum, ut Christum creasse coelum et terram probaret. Cum igitur prior ad Christum referri nequeat, apparet posteriorcm tantum ad eum referendam esse, id veto propterea quod Dcus coelum et terram per cum aboliturus sit, tum cum judicium extremum per ipsum est executurus, quo quidem tantopere praestantia Christi prae angelis conspicua futura est, ut ipsi angeli sint ei ca ipsa in re ministraturi.

Quae posterior orstio, cum sine verbis superioribus, in quibus fit coeli terraeque mentio, intelligi non potuerit, cum sit cum iis per vocem ipsi conjuncta, et eadem illa verba priora idem autor commemorare necesse habuit. Nam si alii scriptores sacri ad eum modum citant testimonia Scripture, nulla adacti necessitate, multo magis huic, necessitate compulso, id faciendum fuit. “Ubi vero scriptores sacri id fecerunt? — Inter alia multa testimonia, habes Matthew 12:18-21, ubi nimis apertum est versiculum 19, tantum ad propositum evangelistae Matthaei pertinere, cum id voluerit probare cur Christus, ne palam fieret, interdiceret. Deinde, Acts 2:17-21, ubi etiam tantum, ver. 17, 18, ad propesitum Petri apostoli faciunt, quod quidem est, ut Spiritum Sanctum ease effusum supra discipulos doceat; et ibidem ver. 25-28, ubi palam est, versum tantum 27, ad propesitum facere, quan-doquidem id approbet apostolus, Christum a morte detinere fuisse impessibile. Deniquo, in hoc ipso capite, ver. 9, ubi verba haec, Dilexisti justitiam, et odio habuisti iniquitatem, apparet, nihil pertinere ad rem quam probat apostolus, quae est, Christum praestantiorem factum angelis.” “Rursum, quod de Deo dictum fuerat Messiae aptat; quia constabat inter Hebraeos, et Mundum hunc Messiae causa conditum (unde ejqemeli>wsav recte intelligi putem, Causa fuisti cur fundaretur , et opus manuum tuarum; id est, propter to factum: dr; lyæ Hebraeis et Chaldaeis etiam propter sigaificat), et fore, ut novus meliorquo Mundus condatur per ipsum.” “Hic verbum, omnia , non minus quam in pluribus aliis locis, non omnia in universum sine ulla exceptione designare, verum ad ea tantum quae ad Christi regnum pertineant referri; de quibus vere dici potest, Dominum Jesum omnia verbo virtutis suae portare, id est, conservare.

Quod vero vox, onmia , hoc loco ad ea duntaxat referatur, ex ipsa materia subjecta satis apparet. Praeterea, verbum quo hic utitur scriptor, portare , magis gubernandi vel administrandi rationem quam conservandi significat, quemadmodum illa quae annexa sunt, verbo virtutis suae , innuere videntur.” “Ex iis verbis doceri non potest, apostolum affirmare, Christum in deserto revera tentatum fuisse; ut e simili oratione, siquis ita diceret, deprehendi potest. ‘Ne sitis refractarii magistratui, quemadmodum quidam majorum nostrorum fuerunt;’ non illico concluderes eundem numero magistratum utrobique designari. Quod si reperiuntur in Scripturis ejusmodi loquendi modi, in quibus similis oratio ad eum cujus nomen paulo ante expressum est, sine ulla illius ejusdem repetitione referatur, tum hoc ibi sit, ubi ullus alius praeter cum cujus expressum est nomen, subintelligi possit: ut exemplum ejus rei habes in illo testimonio, Deuteronomy 6:16, Nos tentabis Dominum Deum tuum, quemadmodum tentasti in loco tentationis. Verum in ea oratione apostoli, de qua agimus, potest subintelligi alias praeter Christum, ut Moses, Aaron, etc.; de quo vide Numbers 21:5.” It is now well known that there are manuscripts which give Ku>rion instead of Cristo>n , and one or two which sanction Qeo>n as the reading, Cristo>n is retained by Tischendorf, as having a great preponderance of evidence in its favor. —ED. “Primum, ea verba ad Christum non necessario referri hinc apparet, quod de Deo Patre accipi possint; etenim verba paulo superiors de eodem dicuntur, excaecavit, induravit, sanavit. D einde, gloriam quam Esaias vidit poterat esse, imo erat, non praesens, sed futura; etenim proprium est vatibus futura videre, unde etiam videntes appellati fuere, 1 Samuel 9:9. Denique, etiamsi de gloria ea quae tum praescus erat, Esaiae visa, haec verba accipias, longe tamen aliud est gloriam alicujus videre, et aliud ipsummet videre. Et in gloria illius modus Dei vidit etiam Esaias gloriam Christi Domini. Ait enim ibidem vates, Plena est terra glora Dei, Esa 6:8. Tum autem hoe reipsa factum est, cum Jesus Christus illi populo primum apparuit, et post toti mundo annunciatus est.” “E quibus testimoniis Scripturae demonstrare conantur Christum (ut loquuntur) incarnatum esse? — Ex iis ubi secundum eorum versionem legitur, Verbum caro factum est , Johan. 1:14; Et qui (Christus) cum esset in forma Dei, etc.; Philippians 2:6,7; 1 Timothy 3:16; Hebrews 2:16; 1 Johan. 4:2, 8; Hebrews 10:5.” “Ad secundum quid respondes? — Neque hic extare quod adversa pars confectum velit. Aliud enim est quod hic apostolus ait, Cum in forma Dei esset, forman servi assumpsit ; aliud vero natura divina assumpsit humanam. Etenim hic forma Dei de-signare non potest Dei naturam, cum apostolus scribat eam formam Christum exin-anivisse. Deus vero naturam suam nullo mode exinanire potest; nec vero forma servi denotat naturam humanam, cum servum esse ad fortunam et conditionem hominis referatur. At ne id quoque dissimulandum est, scripta Novi Testamenuti hanc vocem forma semel fortassis tantum alibi usurpare, Marc. 16:12, idque eo sensu quo non naturam, sed exteriorem speciem significat, cum ait, Jesum duobus discipulis suis apparuisse alia forma. “Ex iis vero verbis, quae apostolus paulo post subjecit, Habitu inventus est ut homo, nonne apparet eum (ut loquuntur) incarnstum esse? — Nullo modo; etenim ea oratio nihil in se habet ejusmodi. De Samsone enim in literis sacris legimus, quod idem futurus erat ut homo, Judic. 16:7, 11; et Psalm 82., Asaph iis hominibus quos deos et filios Altissimi, vocaverat, denunciat, quod essent morituri ut homines ; de quibus certum est non posse dici eos (ut adversarii dicunt) incarnatos fuisse. “Qua ratione locum hunc totum intelligis? — Ad eum modum, quod Christus, qui in mundo, instar Dei, opera Dei efficiebat, et cui, sicut Deo, omnia parebant, et cui divina adoratio exhibebatur, — ita volente Deo, et hominum salute exigente, — factus est tanquam servus et mancipium, et tanqusm unus ex aliis vulgaribus hominibus, cum ultro se capi, vinciri, caedi, et occidi permiserat.” “Qui porro ad ea loca respondes, etc.? — Quod Christus sit aequalis Deo, id divinam in eo naturam hullo modo probat: imo hinc res adversa colligitur; nam si Christus Deo, qui natura Deus est, aequalis est, efficitur, quod is idem Deus esse non possit. A Equalitas vero Christi cum Deo in eo est, quod ea virtute quam in eum contulit Deus, ea omnia efficeret, et efficiat, quae ipsius Dei sunt, tanquam Deus ipse. “Ad tertium vero quid respondes? — Primum quidem, quod in multis exemplaribus vetustis, et in ipsa Vulgata, non legatur vox Deus; quare ex eo loco certum nihil concludi potest. Deinde, etiamsi ea vox legeretur, nullam esse causam cur ad Patrem referri non possit, cum haec de Patre affirmari possint, eum apparuisse in Christo, et apostolis, qui caro fuerunt. Quod autem inferius legitur, secundum usitatam versionem, Receptus est in gloriam , id in Graeco habetur, Receptus est in gloria , — id est, cum gloria, aut gloriose. “Quae vero futura eat hujus testimonii sentontis? — Religionem Christi plenam esse mysteriis: nam Deus, id est, voluntas ipsius de servandis hominibus, per homines infirmos et mortales perfecte patefacta eat; et nihilominus tamen propter miracula et Tirtutes varias quae per homines illos infirmos et mortales edita fuerant, pro vera eat agnita; eadem ab ipsis angelis fuit demum perspecta; non solum Judaeis, verum etiam Gentibus fuit praedicata: omnes ei crediderunt, et insignem in modum, et summa cum gloria recepta fuit.” Griesbach, Lachman, and Tischendorf, have decided for o[v as the true reading. Knapp, Tittmann, Scholz, Henderson, Bloomfield, and Moses Stuart, abide by Qeo>v . Tischendorf refers to seven manuscripts, — four of them being in uncial characters, — as his authority for o[v .

Upwards of one hundred and fifty manuscripts have Qeonumber of the manuscripts merely, but by their value and authority; and the reader is referred on this subject to Dr Henderson’s dissertation, “The Great Mystery of Godliness Incontrovertible,” and the second edition of Tischendorf’s New Testament, —ED. In the Syriac version, as edited by Tremellius, the word “God” is certainly to be found. It seems however, to be one of the emendations which that learned Jewish convert to Christianity professed to make in the Syriac original, which unquestionably supports the other reading. —ED. “In eo ne similitudinem quidem incarnationis (ut vocant) apparere, cum is scriptor non dicat, Christum assumpisse (ut quidam reddunt, et vulgo eo sensu accipiunt) sed assumere. Nec dicit, naturam humanam, sed semen Abrahae, quod in literis sacris notat cos qui in Christum crediderunt, ut Galatians 3:29, videre est. “Quid vero sensus hujus erit loci? — Id sibi vult is scriptor, Christum non esse Ser-vatorem angelorum, sed hominum credentium, qui quoniam et afflictionibus et morti subjecti sunt (quam rem superius expressit per participationem carnis et sanguinis), propterea Christus ultro illis se submisit, ut fideles suos a mortis metu liberaret, et in omni afflictione iisdem opern afferret.” “Etiam in eo nihil prorsus de incarnatione (quam vocant) haberi; etenim quod apud quoedam legitur, Venit in carnem , in Graeco habetur, In carne venit. Propterea non scribit Johannes, quod spiritus qui confitetur Jesum Christum, qui in carne venit , ex Deo est; verum quod ille spiritus qui confitetur Jesum Christum in carne venisse ex Deo est . Quorum verborum seusus est, eum spiritum ex Deo esse qui confitetur Jesum ilium, qui munus suum in terris sine ulla pompa et ostentatione mundana, summa cum humilitate (quoad exteriorem speciem) summoque cum contemptu obiverit, mortem denique ignominiosam oppetierit, esse Christum, et populi Dei Regem.” “Ne hic quidem de incarnatione (ut vocant) ullam mentionem factam, cum is mundus, in quem ingressum Jesum is autor ait, sit ille mundus futuras, ut superius demonstratum eat; unde etiam ingredi in illum mundum, non nasci in mundum, sed in coelum ingredi significat.

Deinde, illis verbis, Corpus aptasti mihi , corporis vex (ut ex eo apparuit ubi de ingressu hoc in mundum actum est) pro corpore immortali accipi potest. “Quae sententia ejus est? — Deum Jesu tale corpus aptasse, postquam in coelum est ngressus, quod ad obeundum munus pontificis summi aptum et accommodatum foret.” “In quibus scripturis Christus vocatur Deus? — Johan. 1:1, Et Verbum fuit Deus, et cap. 20:28, Thomas ad Christum ait, Dominus meus et Deus meus; et Romans 9:5, apostolus scribit Christum Deum (esse) supra omnes benedicturn in secula. “Quid his testimoniis effici potest? — Naturam divinam in Christo ex iis demonstrari non posse, praeter ea quae superius allata sunt, hint manifestum est, quod in primo tes-timonio agatur de Verbo, quod Johannes testatur apud ilium Deum fuisse; in secundo, Thomas eum appellat Deum, in cujus pedibus et manibus, clavorum, in latere lanceae vestigia deprehendit; et Paulus eum qui secundum carnem a patribus erat, Deum supra omnia benedictum vocat. Quae omnia dici de eo qui natura Deus sit, nullo mode posse, planum est, etenim ex illo sequeretur duos esse Deos, quorum alter apud alterum fuerit. Haec vero, vestigia vulnerum habere, eque patribus esse, hominis sunt prorsus, quae ei, qui natura Deus sit, ascribi nimis absonum esset.

Quod si illud distinctionis naturarum velum quis praetendat, jam superius illud amovimus, et docuimus hanc dis-tinctionem nullo modo posse sustineri.” “Ubi vero Scriptura testatur Christum cum Patre esse unum? — Jonah 10:29-31, ubi Dominus ait, Pater, qui mihi (oves) dedit, major omnibus est; et nemo eas rapere potest e manibus Patris mei. Ego et Pater unum sumus. “Qua ratione respondes ad id testimonium? — Ex eo, quod dicatur Christus esse cum Patre unum, efiiei non posse esse unum cum co nature, verba Christi, quae ad Patrem de discipulis habuit, demonstrant:

Johan. 17:11, Pater sancte, serve illos in nomine tuo, ut sint unum, quemadmodum et nos unum sumus; et paulo inferius, ver. 22, Ego gloriam, quam dedisti mihi, dedi illis; ut sint unum, quemadmodum nos unum surnus. Quod veto Christus sit unum cum Patre, hoc aut de voluntate aut de potentia in salutis nostrae ratione accipi debet. Unde naturam divinam non probari ex eodem loco constat ubi Christus air, Pattern omnibus esse majorem, ac proinde etiam ipso Domino, quemadmo-dum idem Dominus expresse fatetur, et quod eas oves ei dederit, Johan. 14:28.” “Filium autem Dei viventis, Filium Dei proprium et unigenitum esse Christum, ubi habetur? — De hoc Matthew 16:16, legimus, ubi Petrus ait, Tu es Christus, Filius Dei viventis; et Romans 8:32, ubi apostolus ait, Qui (Deus) proprio Filio, non pepercit, verum cum propter nos tradidit; et Johan. 3:16, Sic Deus dilexit mundum, ut Filium suum genitum daret; et ver. 18, Nomen unigeniti Filii Dei. “Quomodo vero ad haec loca respondetur? — Ex iis omnibus attributis Christi hullo modo probari posse naturam ejus divinam; nam quod ad primum attinet, notissimum est Petrum fateri, quod Filius hominis sit Christus, et Filius Dei viventis, quem constat divinam naturam, qualem illi comminiscuntur, non habuisse. Praeterea, testatur Scriptura de aliis hominibus quod sint filii Dei viventis, ut ex Hosea, Romans 9:26, Et erit loco ejus, ubi eis dictum est, Non populus meus (estis) vos, illic vocabuntur filii Dei viventis. Quod vero secundum et tertium locum attinet, in his legimus pro-prium et unigenitum Dei Filium in mortem traditum, quod eo qui natura Deus sit, dici non potest. Imo vero ex eo quod Christus Dei Filius sit, apparet Deum illum non esse, alioquin sibi ipsi Filius esset. Causa vero cur Christo ista attributa competant haec est, quod inter onmes Dei filios et praecipuus sit et Deo charissimus, quemadmodum Isaac, quia Abahamo charissimus et haeres exstitit, unigenitus vocatus est, Hebrews 11:17, licet fratrem Ismaelem habuerit; et Solomon unigenitus coram matre sua, licet plures ex eadem matre fratres fuerint, 1 Paral. 3:1-6, etc, Proverbs 4:3.” “Quae scriptura eum vocat primogenitum omnis creaturae? — Colossians 1:15. “Quid ad eam respondes? — Neque hinc naturam divinam Christum habere exsculpi posse, etenim cum Christus primogenitus omnis creaturae sit, eum unum e numero creaturarum esse oportere necesse est; ea enim in Scripturis vis est primogeniti, ut primogenitum unum ex eorum genere, quorum primogenitus est, esse necesse sit, Colossians 1:18; Romans 8:29; Apoc. 1:5. Ut vero unus e rebus conditis creationis veteris existat Dominus Jesus, nec adversarii quidem concedent, nisi Ariani esse velint. Unum igitur esse e novae creationis genere Dominum Jesum concedant oportet. Unde non solum divina Christi natura effici non potest, verum etiam quod nunam divinam naturam Christus habeat firmiter conficitur. Quod vero eo nomine vocatur ab apostolo Jesus, eo fit, quod tempore et praestantia res onmes novae creationis longe antecedat.” “Ubi vero scriptura eum omnia quae Pater habeat habere asserit? — John 16:15, Christus sit, Omnia quae Pater habet mea sunt ; et infra capite 17:10, Mea omnia tua sunt, et tua mea. “Quid tu ad haec? — Vox omnia, ad subjectam materiam ut superius aliquoties de-monstravimus fere semper refertur; quare ex ejusmodi locis non potest ullo modo quod volunt effici. Materia vero subjecta, cap. 16, est, id nimirum, quod Spiritus Sanctus apostolis ad Christi regnum spectans revelaturus erat; et 17 cap. constat apertissime agi de discipulis ipsius Jesu quos ipsi Deus dederat, uncle eos etiam suos vocat. Praeterea, cum quicquid Christus habeat, habcat Patris dono, non autem a seipso, hinc apparet, ipsum divinam naturam habere hullo modo posse, cum natura Deus omnia a seipso habeat.” “At quae scriptura Christum Patrem aeternitatis vocat? — Isaiah 9:6. “Tu vero quid ad haec? — Ex eo naturam divinam probari non posse, cum certain ob causam Pater aeternitatis Christus sit vocatus, ex ipsis verbis ibidem paulo superius expressis videre est. Mirum veto est adversarios hunc locum, ubi agitur de Patre aeterno, ad Filium referre, quem constat secundum cos ipsos Patrem non esse. Pater vero aeternitatis aut futuri seculi propterea dictus est Christus, quod sit princeps et autor vitae aeternae, quae futura est.” Vide Pet. Galatians lib. ill. cap. xix.; Raymun Martin. ill p. dist. 1, cap. ix. Psalm 48:14, 9:6, 7, etc. “Ex eo quod Verbum Dei sit Christus doceri divina in Christo natura non potest, imo adversum potius colligitur, cum enim ipsius unius Dei Verbum sit, apparet eum non esse ipsum unum Deum. Quod etiam ad singula haec testimonia simul responderi potest. Verbum vero, vel Sermo Dei Jesus ideo nuncupatur, quod omnem Dei voluntatem nobis exposuerit, ut ibidem Johannes inferius exposuit, Johan. 1:18.

Quemadmodum etiam eodem sensu et vita et veritas dicitur.’ “Hoc idem dici potest de eo, quod imago Dei inconspicui vocatur.” ”Quod vero character hypostaseos ejus dictus sit, hoc intelligi debet: ‘Deus quic-quid nobis promisit, jam reipsa in eo exhibuisse.’” “Quod vero attinet ad dictum Domini Jesu, Qui me videt videt Patrem, nequehinc naturam divinam probari certum cuique esse potest, cum ea ratio videndi non possit de essentia Dei accipi, quae invisibilis sit prorsus, verum de cognitione eorum, quae dixit et fecit Christus.” “Nec illis denique verbia, quod plenitudo divinitatis in eo habitat corporaliter, probatur natura divina. Primum enim, vox haec divinitas designate potest voluntatem Dei. Eamque orationem cum apostolus opponat non personis, sed philosophiae et legi, hinc perspicuum est, eam de doctrina Domini Jesu non de persona accipi. De hac vero voce corporaliter, quid ea notet, inferius suo loco audies.” “Ex eo quod Christum apostolus Dominum suum vocet, natura divina effici nequit; nam eum primo manitfeste ab illo Patre, quem ibidem Deum unum fatetur, secernit, quum solum natura Deum esse superius docuimua Deinde, hoc ipsum quod de eo dicit, omnia per ipsum, eum natura Deum esse non ostendit, cum, ut superius demonstratum est, hac particula per non primam verum secundam causam designari constet, quod de eo qui natura Deus est dici nullo mode petest. Et licet de Patre Scriptura interdum loquatur, Per eum omnia, aliter tamen haec de Patre quam de Christo accipiuntur. De Patre enim haec ideo dici constat, quod omnes causae mediae per quas fit aliquid, non aliunde sint, nisi ab ipso, nec sint ejusmodi, ut sine iis ille agere non possit; de Christo vero dicuntur, quod per eum alius quis, nempe Deus omnia operetur, ut Ephesians 3:9 expresse habetur. Ne commemorandum mihi sit verbum omnia (uti superius ostensum est) ad subjectam materiam referri; quod ita habere inde apparet, quod apostolus agit de iis omnibus rebus quae ad populum Christianum pertinent, ut duo haec verba demonstrant, nobis, et Pater. Unde efficitur Christum non simpliciter et absolute, verum certa de causa vocatum Dominum unum, per quem omnia Quare hinc natura divina non probatur.” “Cum in eo agatur de eo qui crueifixus sit, apparet ex eo naturam divinam non probari, cum de hac illud dici nequeat, verum de heroine, qui ideo Dominus gloriae dicitur, hoc est, Dominus gloriosus, quod a Deo gloria et honore coronatus sit.” “In tertio testimonio, cum agatur de eo qui Agnus est, et qui vestimenta ha Revelation bet quem et occisum, et sanguine suo nos redimisse, apertissime idem Johannes fatetur, quae referri ad divinam naturam nulla ratione poassunt, apparet eo naturam divinam Christi astrui non posse. Omnia veto quae hic Christo in iis testimoniis tribuuntur, singularem ipsius potestatem quam Deus Christo in iis quae ad novum foedus pertinent, dedit, arguunt.” “Ad omnia ita responderi potest, ut appareat nullo modo ex iis effici divinam in Christo esse naturam; etenim aliam ob causam ea quae de Deo dicta sunt sub lege, dici potuerunt de Christo sub evangelio, quemadmodum et dicta sunt, nimirum propter illam summam quae inter Deum et Christum est, ratione imperii, potestatis, atque muneris, conjunctionem, quae onmia illum Dei dono consecutum esse scripturae Novi Testamenti passim testantur. Quod si Scriptura ea tradit de Mose, eum Israelem ex A Egypto eduxisse, Exodus 32:7, et quod redempter illius populi fuerit, Acts 7:35, et de aliis idem quod de ipso Deo apertissime scriptum erat, cum nec Moses neque alli tantam cum Deo conjunctionem haberent, quanta inter Deum et Christum intercessit, multo justius haec quae de Deo primo respectu dicta sunt, Christo accommo-dari possunt, propter summam illam et arctissimam inter Deum et Christum conjunctionem.” See his confession in his Epistle to his book against the Deity of Christ. Cloppenburgius Vindiciae pro Deitate S. S. adversus Pneumatomach.

Bedellum Anglum. De Adoratione Jesu Christi disputatio, pp. 18, 19. “Nota quod in locis innumeris in Talmud hoc expenitur de Messia, et nunquam de alio, ab aliquo qui alicujus apud Hebraeos authoritatis sit.

Quare pater quod errant, nimium judaizantes nostri, qui hoe de Josia ad literam non verentur expenere. De solo quippe Messia hoc intelligendum fore ostenditur per R. Solomon, qui hoc de ipso non de Josia exponit; quod juxta morem suum nunquam, egisset, si absque injuria sui Talmud et Targum, et sine praedecessorum suorum omnium praejudicio, aliter exponere potuisset.” — Raymund. Martin. Pug. Fid. p. 3, d. 1, c. xi. Ou=tov oJ Qeomenov ejn ejkklhsi>a| path . — Epiphan. Ancorat. cap. lxxiii. To< Pneu~ma to< a[gion to< sumenon kai< sundoxazo>menon . — Symbol. Conc. Constant. Aplw~v kata> ti Socin. Epist. in. ad Matth. Rad. Perseverance of Saints, chap. 8 [vol. xi.] Ypo< pneu>matov aJgi>ou fero>menoi “Nonne ad credendum Evangelio S. S. interiore dono opus est? — Nullo modo; non enim iu Scripturis legimus, cuiquam id conferri donum, nisi credenti evangelio.” — Cap. 6 de promiss. S. S. See chap. 3. Apo< eijko>nov ouj gnwwri>zetai ojfqalmoi~v oujk oJra~rtai oujdeni< e]oike . — Antiphanes. de Deo. “Facie in faciem, ita ut homines cum hominibus colloquentes solent: quod refer ad vocum perceptionem distinctam; non ad conspicuum aliquod, Nihil enim viderunt.” — Grot. Annot. in loc. “Socinismus est verecundior aut subtilior Mahumetismus. Censemus scripta Socinianorum ad Turcismum proxime accedere.” — Censu.

Facult. Theol. Leyd., anno 1598. “Tradunt de prophets quod die quodam dixerit Gabrieli, O Gabriel, optem to in specie figurnae turn magnae videre, secundum quam Deus creavit to. Dixit Gabriel, O dilecte Deo, est figura mea valde terribilis; nemo eam poterit videre, et sic neque tu, quin animi deliquium passus concidat. Reponit Mahumed, Etsi maxime ita sit, velim tamen to videre in figura majori. Respondit ergo Gabriel, O dilecte Deo, ubi me videre desideras? Extra urbem Meccam, respondit Mahumed, in villa lapidosA. Dixit Gabriel, Villa ista me non capiet. Ergo respondit Mahumed, In monte Orphath. Hic, inquit Gabriel, locus aptior erit et capacior. Abiit ergo Mahumed in montem Orphath, et ecce Gabriel, cum magno fragore et strepitu, totum figura sua operiens horizontem; quod cum propheta vidisset, concidit, deliquium passus, in terram. Ubi vero Gabriel, super quo pax, ad priorem rediisset figuram, accessit ad prophetam, eumque amplexus et osculatus, ita compellavit, Ne timeas, O dilecte Deo, sum enim frater tuus Gabriel. Dixit propheta, Vera dixisti, O frater mi Gabriel: nunquam existimassem ullum esse Dei creaturam tanta praeditam figura. Respondit Gabriel, O dilecte Deo, quid si igitur videres figuram Europhil angeli? “ — Kessaeus Vit. Patr. p. 12, Interpret. Hotting. Isaiah 42:1,19; Phil 2:7; Isaiah 52:13, 61:1. Smalc. de Divin. Christi, cap. 4. John 1:18; Luke 4:1; Isaiah 61:1; Matthew 3:15-17. “Unde apparet Christum nobis Dei voluntatem perfecte manifestasse? — Hinc, quod ipse Jesus perfectissima ratione eam a Deo in coelis sit edoctus, et ad eam hominibus publicandam e coelo magnifice sit missus, et eam perfecte iisdem annuntiavit. “Ubi vero scriptum est Christum fuisse in coelo, etc.coelo missum? — Johan. 6:38, 3:13.” — Cat. Rac. de offic. Christi prophetico, q. 4, 5. “Aut verba Christi sine ullo prorsus tropo interpretanda sunt, et proinde ex ipsis ducta argumentatio vestra, penitus dissolvetur: aut si tropus aliquis in Christi verbis, admittendus eat, non videmus cur non potius dicamus, ideo dixisse Christum filium hominis fuisse in coelo antequam post resurrectionem eo ascenderet, quia jam ante iliad tempus, non modo in coelo mente, et cogitatione perpetuo versabatur, verum etiam omnia coelestia, id est arcana quaeque divinissima, et ipsa omnia quae in coelo sunt, et fiunt, adeo cognita et perspecta habebat, ut ea tanquam praesentia intueretur: et ita quamvis in terris degens, in ipso tamen coelo commorari dici possit, Nam in coelo antequara moreretur revera esse potuit, postquam ex Maria natus est: nec solum potuit, sed (ut ita dicamus) debuit; si enim homo ille Paulus Christi servus, ad tertium usque coelum ante mortem raptus est, nullo pacto nobis verisimile sit, Christum ipsum ants mortem in coelo non fuisse.” — Socin. Resp. prior, ad Par. Vol. pp. 38-40. Smalc. de Divin. Christ. cap. 4. Theoph. in loc. “Quae vero est illa voluntas Dei per Jesum nobis patefacta? — Est illud foedus novum, quod cum genere humano Christus nomine Dei pepigit, unde etiam mediator novi foederis vocatur , Hebrews 8:6, 1 Timothy 2:5.” — Cat. Rac. de prophet, mun. Christi. ft363a “Quaenam sunt perfecta mandata Dei per Christum patefacta? — Pars eorum con-tinetur in praeceptis a Mose traditis, una cum iis quae sunt eis in novo foedere addita; pars veto continetur in iis quae peculiariter ipse Christus praescripsit.” See a full and clear exposition of this place by Dr Lightfoot, in his preface to the ,, Harmony of the Gospels.” Perseverance of the Saints, vol. 11. “Divinitas autem Jesu Christi qualis sit, discimus ex sacris literis, nempe talis, quae propter munus ipsius divinum tota ei tribuitur.” — Smalc, de Divin. Jesu. Chris. cap. 12: “Nec enim prius D. Jesus Rex reipsa factus est, quam cum consedit ad dextram Dei patris, et regnare reipsa in coelo, et in terra coepit.” — Idem, cap. 13:sect 3. “Dominus et Deus proculdubio a Thoma appellatur, quia sit talis Dominus, qui divino modo in homines imperium habeat, et divino etiam illud modo exercere possit, et exerceat.” — Idem, cap. 24:de Fid. in Christum, etc. Ouj ktistonun oJ lo>gov o[ti prosku>nhtov . — Epiphan. in Ancorat. “Primtun igitur quod attinet ad priorem rationem dico, diversam illam lectionem non extare, ut arbitror, neque in ullo probato codice, neque apud ullum probatum scriptorem, quod vel ex eo constare potest, quod Erasmus in suis Annotatioaibus quamvis de hoc ipso loco agat, ejus rei nullam prorsus mentionem facit. Qui Erasmus, cure hoe in genere nusquam non diligentissime versatur; tum in omnibus locis in quibus Christus Deus appellari videtur, adeo diligenter omnia verba expendit, atque examinat, ut non immerito et Trinitariis Arianismi suspectus fuerit, et ab Antitrini-tariis inter eos relatus, qui subobscure Trinitati reclamaverint.” — Faust. Socin. Ep. ad Franc. David. pp. 186, 187. “Exemplum denique affert nostrorum, Thes. 108. Quomodo se gesserint in Transylvania in negotio Francisci Davidis, quomodo semetipsos in actu illo inter se reos agant vafriciae, perfidiae, crudelitatis, sanguinariae proditionis, etc., sed his primum regero: non exemplis, sed legibus judicandum esse: si nostri ita se gesserunt ut scribit Frantzius, etc. Deinde dico falso ista objecta fuisse sb autoribus scripti, quod citat Frantzius nostris: nec enim fraterne tractarunt Franciscum Davidem, usque ad ipsum agonem, quanquam eum ut fratrem tractare non tenebantur, qui in Jesu Christi veram divinitatem tam impie involabat, ut dicere non dubitaret, tantum peccatum esse eum invocare, quantum est, si Virgo Maria invocetur,” etc. — Smalc.

Refut. Thes. Franz. disput. 9, p. 298. “Recte igitur existimasti, mlhl quoque verisimile videri, eum qui Dominum Jesum Christum invocare non vult, aut non audet, vix Christiani nomine dignum esse: nisi quod non modo vix, sed ne vix quidem, et non modo verisimile id mihi videtur, sed persuasissimum mihi est.” “Eum invocare si non audeamus, Christiano nomine haud satis digni merito existimari possemus.” — Volkel, de Veto Relig. lib. 4:cap. 11:De Christi invocatione, p. 221. “Quid vero sentis de iis hominibus qui Christum non invocant, nec invocandum censent? — Prorsus non esse Christianos,sentio: cum reipsa Christum non habeant, et licet verbis id negare non audeant, repsa tamen negent.” — Cat. Rac. De praecept. Christi. cap. 1:p. 126. “Eruditione, virtute, pietate, praestantissimo viro D. Matthaeo Radecio, amico, et domino mihi plurimum observsado, etc.

Praestissime vir, amice, frater, ac domine plurimum observande.” “Video enim nihil hodie edi posse in tota Christiana religione majoris momenti quam hoc sit, demonstratio, videlicet, quod Christo licet creaturae tamen invocatio et adoratio seu cultus divinus conveniat.” — Socin. Ep. 3 ad Rad. p. 143. “Si enim hoc demonstratum fuerit, concident omnes Trinitariorum munitiones, quae revera uno hoc fundamento nituntur adhuc, quod Christo adoratio et invocatio conveniunt, quae solius Dei illius altissimi omni ratione videtur esse propria.” — Id ibid. “Hic primum adorationem cum invocatione confundis, quod tamen fieri non debet, cum utriusque sit diversa quaedam ratio, adeo ut ego, quamvis nihil prorsus dubitem, praeceptum extare de adorando Christo, et etiamsi non extaret, tamen eum a nobis ado-rari omnino debere, non idem tamen existimem de eodem invocando, cum videlicet invocatio pro ipsa opis imploratione, et directione precum nostrarum accipitur. Hic enim statuo id quidem merito a nobis fieri posse, id est, posse nos jure ad ipsum Chris-tum preces noetras dirigere, nihil tamen esse quod nos id facere cogat.” — Socin. Ep. 3 ad Rad. p. 151. “Christum Dominum invocare possumus, sed non debemus, sive non tenemur.” “Quod si quis tanta est fide praeditus, ut ad Deum ipsum perpetuo recte accedere audeat, huic non opus est ut Christum invocet.” — Disput, cum Fran. p. 4. “Legi quoque diligenter responsionem tuam ad argumenta Francisci Davidis, ubi Christi Domini invocationem honoremque nomini ejus sacrosancto convenientem asseris, ac contra calumnias Francisci Davidis defendis. Attamen videris mihi, paucis verbis, optimam sententiam non tantum obscurasse, sed quasi in dubium revocasse, adver-sariosque in errore confirmasse. Quaeris quid sit quod tantum malum secum importare possit? Breviter respondeo, verba ilia quae saepius addis, Christum Dominum invocaro posaumus, sed non debemus, sive non tenemur, etc., ruinam negotio, causaeque tuae minantur. Non possum perclpere quomodo haec conciliari possint: non debemus, sed possumus, quasi in negotio salutis nostrae liberum sit facere vel omittere, prout nobis aliquid magis necessarium, vel e contra visum fuerit.” — Niemojevius, Ep. 1 ad Faust. Socin. anno 1587. “Quid praeterea huic praecepto primo Dominus Jesus addidit? — Id quod etiam Dominum Jesum pro Deo agnoscere tenemur; id est, pro eo qui in nos potestatem habet divinam et cui nos divinum exhibere honorem obstricti sumus.” — Cat. Rac. cap. 1:De praecep. Christi. “Cum itaque nuper, libellus de Christi divinitate conscriptus, esset mihi a pastore meo, viro cum primis pio et literato, oblatus, in quo — disseruit.” — Ep. Dedic. ad Sigismund. “Videtur autem hoc imprimis modo diabolus insidias struere Domino Jesu, dum scilicet tales excitat, qui non dubitant affirmare Dominum Jesum nunc plane esse otiosum in coelis, et res humanas vel salutem hominum non aliter curare, quam Moses curat salutem Judaeorum. Qui quidem homines, professione videri volunt Christiani, interne veto Christum abnegarunt, et spiritu judaico, qui semper Christo fuit inimicissimus, infiati sunt; et si quis jure cum eis agere velit, indigni plane sunt, qui inter Christianos numerentur, quantumvis ore tenus Christum profiteantur, et multa de eo garriant; adeo ut multo tolerabilior sit error illorum qui Christum pro illo uno Deo habent et colunt, quam istorum: et praestet, ex duobus malis minus quod aiunt eli-gendo, Trinitarium quam hujusmodi blasphemum esse.” — Smalc, de Ver. Christi Divin. cap. 15:De regn. Christi moderno. “Est enim invocatio Jesu Christi, ex numero earum rerum, quas praecipere nullo modo opus est.” — Idem, cap. 24:De fide in Christum, et de adorat, et invocat. Christi. ft384a Nh>piov o[stiv a]nakta Qeou~ lo>gon aiebet ijsoqe>ws patroou .

Nh>piov o[stiv a]nakta lo>gon brotonta .

Ouj se>bet ijsoqe>wv oujrani>oio lo>gou . — Gregor. Theol. ft384b Edouleu>sate toi~v mh< fu>sei ou+si qeoi~v . Ela>treusan th~| kti>sei para< tosanta . Vid. Diatrib. de Just. Div. vol. 10. Edi>daske wJv de< kai< tonon dei~ proskunei~n eijpwsth ejntolh> ejsti ku>rion ton sou proskunh>seiv kai< aujtw~| mo>nw| latreu>seiv — Justin Mar. Apol. “Respondeo particulis istis exclusivis, qualis et solus, et similis, cum de Deo usurpantur, nunquam cos simpliciter excludi, qui a Deo, in ea re de qua agitur, dependent. Sic dicitur solus Deus sapiens, solus potens, solus immortalis, neque tamen simpliciter a sapientia, a potentia, ab immortalitate excludi debent et alii, qui istarum rerum participes sunt effecti. Quare jam cum solus Deus adorandus aut invocandus esse dicitur, excludi simpliciter non debet is, qui hac in parte a Deo pendet, propter divinum ab ipso in cuncta acceptum imperium, sed potius tacite simul includendus est.” — Schlichting. ad Meisner. artic, de Deo, pp. 206, 207. “Sed cur quaeso absurdum est affirmare septem illos spiritus a Johanne fuisse in-vocatos? An quia solus Deus est invocandus? Atqui hanc rationem nihili ease tota ilia disputatione demonstratur, non modo quia nunquam diserte interdictum est, quem-quam alium praeter Deum ipsum invocare, sed etiam, et multo magis, quia ejusmodi interdictiones (ut sic loquar) nunquam cos excludunt qui ipsi Deo sunt subordinati.” — Socin. Ep. 3 ad Volk. “Quicquid enim ab eo qui subordinationem istam recte novit et mente sua illam probat, in istos confertur, in Deum ipsum confertur.” “Quid praeterea Dominus Jesus huic praecepto primo addidit? — Id quod etiamnum Dominum Jesum pro Deo cognoscere tenemur, id est, pro eo qui in nos potestatem habet divinam, et cui nos divinum exhibere honorem obstricti sumus.” — Cat. Rac. de paecep. Christi. “Nos paulo ante ostendimus divinum cultum, qui Christo debetur, et directe ipsum Christum respicit, non esse illum qui uni illi soli Deo convenit.” — Socin, ad Weik. Re-spon. ad cap. 10:Class. 5, Arg. 6, pp. 422, 423. “Unum Deum, et unum ejus Filium, et verbum, imaginemque, quantum possumus supplicationibus, et honoribus veneremur, offerentes Deo universorum Domino preces per suum unigenitum: cui prius eas adhibemus rogantes ut ipse, qui est propitiator pro peccatis nostris, dignetur tanquam pontifex preces nostras, et sacrificia et intercessiones, offerre Deo.” — Origen. ad Celsum, lib. viii. Mia~| proskunh>sei kai< mi>an aujtw~| than ajnape>mpwn . — Synod. Ephesians Anath. 8:o Cyril. Hgaph tou~ Cristou~ sune>cei hJma~v — 2 Corinthians 5:14. Ginwske>twsan o[ti torion ejn sarki< proskunou~ntev ouj kti>sma ti proskunou~men ajlla< tosthn ejndusa>menon to< ktistoAdorent eum omnes angeli.” — P. 10. “Duplex est adoratio, altera quidem quae sine ullo medio dirigitur in Deum: altera vero per medium Christum defertur ad Deum; illa adoratio est soli Deo propria, haec vero convenit Christo tantum.” — Disput, de Adorat. Christi, p. 11. “Estne utraque adoratio ista ejusdem speciei?” — P. 11. “ Est, quia adoratio Christi est ipsius Dei, quippe quae in Christo non conquiescat, sed per eum transeat in Deum.” — P. 12. “Hoc sequetur, quod ipsius etiam Christi imago sit adoranda, quia una et eadem adoratio respicit in imaginem, tanquam medium, in Christum tanquam finem, quem-admodum Thomas Aquinas docet, a quo tuum tu commentum es mutuatus.” — P. 13. “Munus igitur sacerdotale in eo situm est, quod quemadmodum pro regio munere potest nobis in omnibus nostris necessitatibus subvenire, ita pro munere sacerdotali subvenire vult, ac porro subvenit; atque haec illius subveniendi, seu opis afferendae ratio, sacrificium ejus appellatur.” — Cat, Rac. de mun. Chris. sacer, q. 1. “Quare haec ejus opis afferendae ratio sacrificium vocatur? — Vocatur ita figurato loquendi modo; quod quemadmodum in prisco foedere summus pontifex ingressus in sanctum sanctorum, ea quae ad expianda peccata populi spectarent, perficiebat; ita Christus nunc penetravit coelos, ut illic Deo appareat pro nobis, et omnia ad expiationem peccatorum nostrorum spectantia peragat, Hebrews 2:17, Hebrews 4:14, Hebrews 5:1, Hebrews 9:24.” — De Mun.

Chris. Sacer. q. 2. “Nam annos abhinc sex atque eo amplius idem paradoxum in mea de Jesu Christo Servatore disputatione sine dubio legisti.” — Faust. Soein.

Res. ad Joh. Niemojev. Ep. 1. “Verum non sine moerore (ne quid gravius addam), incidi inter legendam in quod-dam paradoxon, dum Christum in morte, sive in cruce sacrificium obtulisse pernegas.” — Joh. Niemojev. Ep. 1 ad Faust. Socin. “Etenim mortem, Christus subiit, duplici ratione: partim quidem, ut foederis mediator, seu sponsor, et veluti testator quidem; partim ut sacerdos Deo ipsum oblaturus.” Crell. de Caus. Mort. Christi, p. 6. “Partes hujus muneris haec sunt potissimum; mactatio victimae, in tabernaculum ad oblationem peragendam ingressio, et ex eodem egressio. Ac mactatio quidem mortem Christi violentam, sanguinisque profusionem continet.” — Volkel, de Vera Relig. lib. 3:cap. 37, p. 145. [Virg. Geor. 4:547.] “In morte utrumque munus (mediatoris, et sacerdotis) veluti coit: et prius quidem in ea desinit, eaque confirmatur; postremum autem incipit, et ad id Christus fuit quo-dammodo praeparatus.” — P. 8. “Hinc colligitur solam Christi mortem, nequaquam illam perfectam absolutamque ipsius oblationem de qua in Epist. ad Hebraeos agitur, fuisse; sed principium et praepa-rationem quandam istius sacerdotii in coelo demum administrandi, extitisse.” — Idem ibid. “Jam vero satis apparet, Christum priori modo spectatum, penitus Deo subordinatum esse “ — P. 6. “Neque enim vel ipsum ingessit, vel a nobis missus est ad foedus inter Deum, et nos peragendum: sed Dei, qui ipsum in hunc finem miserat, minister, ac internuntius hac in parte fuit.” — P. 7. “Cum vero consideratur ut sacerdos, — etsi similitudinem refert ejus, qui Deo ali-quid hominum nomine praestet, — si tamen rem ipsam penitus spectes, deprehendes talem eum esse sacerdotem, qui Dei nomine nobis aliquod praestet.” — P. 7. Volkel. de Ver. Relig. lib. 3:cap. 37:p. 146. Vid. Faust. Socin. de Jes. Christ. Servator.; Praelect. Theol. Lect. Sac.; Paraen. adv. Volan.; Epistola ad Niemojev.; Thes. de Justif.; Smalc.

Ref. Thea Frau. adv. Smigl. Nov. Monst.; Cat. Rac., etc.; Crell. de Caus. Mot. Christ.; Vindic. ad Grot.; Volkel. Ver. Relig. Christ.; Ostorod. Instit cap. xi.; Schlichting. Ep. ad Hebrae., etc. Salus Electorum Sanguis Jesu., vol. 10. Crell. de Causis Morris Christi, p. 13. Aristoph. in Plut. 5:454. Lib. 7:197. ‘Quodnam eat discrimen inter veteris, et novi foederis peceatorum expiationem? Ñ peccatorum sub novo fodere non solum distat ab expiatione peccatorum sub vetere plurimum, verum etiam longe praestantior et excellentior est: id vero duabus potissimum de causis.

Prior est, quod sub vetere foedere, iis tantum peccatis expiatio, per illa legalia sacrificia, constituta fuit, quae per imprudentiam vel per infirmitatem admissa fuere, unde etiam infirmitates et ignorantiae nuncupabantur. Verum pro peccatis gravioribus, quae transgressiones erant mandati Dei manifestsae, nulla sacrificia instituta fuerant, sed mortis poena fuit propesita. Quod si talia Deus alicui condonabat, id non vi foederis fiebat, sed misericordia Dei singulari, quam Deus citra foedus, et quando et cui libuit exhibebat. Sub novo vero foedere peccata expiantur, non solum per imprudentiam et infirmitatem admissa, verum etiam ea quae apertissimorum Dei mandatorum sunt transgressiones, dummodo is cui labi ad eum modum contigerit, in eo non perseveret, verum per veram poenitentiam resipiscat, nec ad illud peccatum amplius relabatur. Posterior vero causa est, quod sub prisco foedere ad eum modum peccatorum expiatio peragebatur, ut poena temporaria tantum ab iis quorum peccata expiabantur tolleretur; sub novo vero ea est expiatio, ut non solum poenas temporarias, verum etiam aeternas amoveat, et loco poenarum, aeternam vitam, in foedere promissam, iis quorum peccata fuerint expiata, offerat.” “Qua ratione vero utrumque demonstras? — Peccata quae sub vetere foedere ex-piari non potuere omnia sub novo expiari, testatur apostolus Paulus in Act. cap. 13:38, 39, idem habetur, Romans 3:25, Hebrews 9:15. Quod vero ea ratione expientur peccata sub novo foedere ut etiam aeterna poena amoveatur, et vita aeterna donetur, habetur Hebrews 9:12, ubi sup.” — Q. 6. “Adde quod corpus mortale, quo Christus ante mortem, imo ante suum in coelum ascensum praeditus erat, ad hoc sacerdotium obeundum et sacrificium penitus absolvendum aptum non fuit; ideoque tunc demum corpus, huic rei accommodatum perfectum ei fuisse, divinus author indicat, Hebrews 10:5, cure in mundum, nempe futurum illum, qui coelum est, ingrederetur.” — Volkel, de Vera Relig. lib. 3:cap. 37, de sac. Christi, p. 146. Si non reddit faciendo quod debet reddet patiendo quod debet.” — Aug, lib. 3:de Lib. Arbit. Vid. Diat. de Just. Vindic., translated, vol. 10: Di>kh timwri>av ajpai>thsiv para< tw~n prohdikhko>twn , — Hier. Sallust. Bell. Catilin. cap. 36. Quanta fortitudine dimicaverint, testimonio est, quod adverso semel apud Dyrrachium praelio, poenam in se ultro depoposcerunt.” — Sueton, in Jul. Caes. cap. lxviii. “More patrio decimari voluerunt.” — Appianus. Senec. Hippol. act. ii Hor. Sat. lib. 1:3, 115-119. Vid. Catonis Orat. apud Sallust. Bell.

Catilin. cap. 52. “Puniendis peccatis tres esse debere causas existimatum est. Una est quae nouqesi>a vel ko>lasiv vel parai>nesiv dicitur; cum poena adhibetur castigandi atque emendandi gratia, ut is qui fortuito deliquit, attentior fiat, correctiorque. Altera est, quam ii, qui vocabula ista curiosius diviserunt, timwri>an appellant, ea causa animadvertendi est, quum dignitas authoritasque ejus, in quem est peccatum tuenda est, ne praetermissa animadversio contemptum ejus pariat, et honorem elevet,” etc. — Vid. A. Gell. lib. 6:cap. xxiv. Kai< gaa kai< oJ yo>gov ejmpoiei~ meta>noian kai< aijscu>nhn — Plut. de Virtut. Arist. Rhet. 1. Terent. Eunuch. act. 5:so. 5, l. 4. Sen. “Naturale jus talionis hic indicatur.” — Grotius in Genesis 9:6. Inde paradeigmatikov et paradeigmatikomhma Kola>sate de< ajxi>wv tou>touv ti kai< toi~v a]lloiv summa>coiv para>deigma safisate . — Thucyd. lib. 3:40. Vide of the Death of Christ, the Price he Paid, and the Purchase he Made, vol. 10. Vid. Diatrib. de Justit Divin. translated, vol. 10. “Aliqui Judaei mihi confessi sunt, rabbinos suos ex propheticis scripturis facile se extricare potuisse, modo Esaias tacuisset.” Disput. decima, de sacrificiorum duratione, thes. 82-84, etc. ”Abrabinel tam avide a Judais passim conquiritur, at vix tandem ejus compos fieri potuerim. Nam eum Christiani superiorem putant; qui solide eorum argumenta,” etc. — Constant, l’Emper, prolog, ad lectorem, praefix. Com. Abrab. in cap. 53:Esa “Porro libri istius, unde haec sectio in Esaiam desumpta est, Author perhibetur D. Simeon, concionatorum princeps, qui Francofurti olim degebat. Hic e Judaeorum vetustissimis scriptis, secundum bibliorum seriem, dicta et explicationes plurimas: magna diligentia et labore collegit: unde libri suo nomen fylw ac si peram dicas [mallet:] quia ut in pera reconduntur plurima.” — L’Emper. “Eminentim notionem quavis formula expressit, quia illius eminentia erit sublimit excellentia.” — D. Kimchi. Or rather, “if not on him that is guilty, at least on one supposed to be guilty.” —ED. “ Skelokopi>a seu crucifragium ut crux ipsa, servorum quasi peculiare supplicium fuit.” — Lipsias. “Sublimes extra ordinem aliquae statuebantur cruces; si exempla edenda forent in famosa persona, et ob atrox facinus, aut si hoc supplicio veniret afficiendus ille, cujus odium erat apud omnes flagrantissimum.” — Salmas, de Cruce. Which seems to be the case in the cross of Christ, between those of the thieves. - Bene addit crucem, nam servorum non civium crucis erat supplicium.” — Nannius, in Terent. And. Acts 8,5,15. — “Noli minitari scio crucem Futuram mihi sepulchrum: ibi enim mei majores sunt siti, Pater, avus, proavus, abavua — “Servus apud Plaut. Mil. Glor. 2:4,19.

Vid. Trach. Histor. lib. U. 27; Vulcat. in Avid. Cassio, cap. iv.; Capitolin. in Macrin. Cap. xii.; Luc. Florus, lib. in. cap. xix. “Vidi ego dum plaustro per ora vulgi traducitur, illudentem theologo e Franciscanis, cujus cura mollire ferocitatem animi obstinati. Lucilius ferocitate contumax, dum in patibulum traditus, monachi solarium aspernatus objectam crucem aversatur, Christoque illudit in haec eadem verba: ‘ Illi in extremis prae timore imbellis sudor, ego imperterritus morior.’ Falso sane imperterritum se dixit scelestus homo, quem vidimus dejectum animo, philosophia uti pessime, cujus se mentiebatur professorem. Erat illi in extremis aspectus ferox et horridus, inquieta mens, anxium quodcunque loquebatur; et quanquam philosophice mori se clamabat identidem, finiisse ut brutum nemo negaverit. Antequam rogosubderetur ignis; jussus sacrilegam linguam cultro submittere, negat, neque exerit, nisi forcipum vi apprehensam carnifex ferro abscindit: non alias vociferatio horridior: diceres mugire ictum bovem, etc. Hic Lucilii Vanini finis, cui quanta constantia fuerit, probat belluinus in morte clamor. Vidi ego in custodia, vidi in patibulo, videram antequam subiret vincula: flagitiosus in libertate, et voluptatum sectator avidus, in carcere Catholicus, in extremis onmi philosophize praesidio destitutus, amens moritur.” — Gramon. Hist.

Galatians lib. 3:ad anno 1619. fP;v]ni h/;hy] vaeb; yKi . “Nec dari quicquam necesse est, ut substantiam capiat obligatio; sed sufficit eos qui negotia gerunt consentire.” — Institut, lib. in. de Oblig. ex Consensu. Oper uJpesce>qhn soi e]ceiv prosdekto>n e]cw . — Formula Jur.

Institut. lib. 3:c. Tollitur. § item per. “Numerius Nigidius interrogavit Aulum Augerium, Quicquid tibi hodierno die, per aquilianam stipulationem spopondi, id ne omne habes acceptum? Respondit Aulus Augerius, Habeo, acceptumque tuli.” — Ibid. “Fecialis sumpto in manibus lapide, postquam de foedere inter partes convenerat, haec verba dixit, Si recte ac sine dolo malo, hoc foedus atque hoc jusjurandum facio, dii mihi cuncta felicia praestent; sin aliter aut ago, aut cogito, caeteris omnibus salvis, in propriis legibus, in propriis laribus, in propriis templis, in propriis sepulchris, solus ego peream, ut hic lapis de manibus meis decidet.” — Polyb, lib. 3:”’ Audi Jupiter; audi pater patrate; ut ilia palam prima postrema ex illis tabulis cerave recitata sunt sine dolo malo, utique ea hic hodie rectissime intellecta sunt, illis legibus papulus Romanus prior non deficiet. Si prior defexit publico consilio, dolo malo; tu illo Diespiter, populum Romaaum sic ferito, ut ego hunc porcum hie hodie feriam: tantoque magis ferito quanto magis potes pollesque.’ Id ubi dixit, porcum saxo silice percussit.” — Livius, lib. 1:cap. 24. “Armati, Jovis ante aras, paterasque tenentes Stabant: et caesa jungebant foedera porca” — Virg. A En. 8:640. “Ad quem locum Servius: ‘ Foedera dicta sunt, a porca foede et crudeliter occisa: nam cum ante gladiis configeretur, a fecialibus inventum ut silice feriretur, ea causa quod antiquum Jovis signum, lapidem silicem putaverunt esse.’” µh,ynev] ˆyBe Vid. Cocceium in loc. Socin. de Jes. Chris. Serv. lib. 1 part. 2 cap. i. “Quid ad ea testimonia quae nos a Christo testantur redemptos respondes? — Resp. E verbo redimendi non posse efiici satisfactionem hanc, hinc est planum, quod de ipso Deo et in novo et in prisco foedere scribitur, eum redemisse populum suum ex A Egypto, eum fecisse redemptionem populo suo. Deinde cum scriptum sit quod Deus redemit Abrahamum et Davidem, et quod Moses fuerit redemptor, et quod simus redempti e nostris iniquitatibus, aut e vana conversatione nostra, et e maledictione legis; certum autem est Deum nemini satisfecisse, nec vero aut iniquitatibus, aut conversationi vanae, aut legi satisfactum esse dici posse.” “Requiritur et is qui captivum detineat, alioqui captivus non esset.

Huic in liberatione nostra, si exactius rem ipsam considerare velimus, respondent multA. Multa siquidem nos tanquam captivos detinebant; ea autem sunt peccatum, diabolus, mundus, et quae peccatum consequuntur, mortis aeternae reatus, seu mortis aeternae nobis decretum supplicium.” — De Servat, lib. 1 cap. 2. “Nihil in hac liberatione desideratur, ut omnino verae redemptioni respondeat, nisi ut is qui captivum detinebat pretium accipiat.

Quamvis autem quibusdam videatur dici posse diabolum, pretium quod in nostra liberatione intervenit, accepisse, quemadmodum antiquiores theologi, inter quos Ambrosius et Augustinus, ausi sunt dicere, tamen id perabsurdum videri debet, et recte est neminem id pretium accepisse affirmare. Ea siquidem ratione potissimum, non vera sed metaphorica redemptio, liberatio nostra est, quocirca in ea nemo est qui pretium accipiat; si enim id quod in ipso pretii loco est acceptum (ab eo scilicet qui captivum hominem detinebat) fuisset, jam non metaphoricum sed verum pretium intervenisset, et propterea vera redemptio esset.” “Propriam enim verbi redimendi significationem intelligo, cum verum pretium intervenit. Verum autem pretium voco non pecuniam tantum, sed quicquid ut ei satisfiat qui captivum detinet datur, licet alioqui multa metaphorica in ejusmodi redemptione reperiantur.” — Socin, de Servat. lib. 1 part. 1 cap. 1. “Ad justitiam veto perducuntur etiam sine labore qui ad minores virtutes, id est, philosophicas requiri solet: Fides enim ejus laboris compendium facit.” µG;ji [qratis ] proprie opponitur impense, sed et labor impendi dicitur, et emi aliquid labors.

Epicharmus — Tw~n po>nwn Pw lou~sin hJmi~n pa>nta t ajgaq eij qeoi> . — Grot. in loc. Diatrib. de JusTitus Div. vol. 10. “Christus per obedientiam suam (maxime in morte) et preces ei accedentes, hoc a Patre obtinuit, ne is humanum genus gravibus peccatis immersum desereret atque obduraret, sed viam illis daret ad justitiam perveniendi per Christum, Esau 53:4, ita et ajpolutrou~n aut poiei~n lu>trwsin , Luc. 1:68. laæG; aut hd;P; , id est, liberare, nempe a necessitate moriendi in peccatis, vista patefaciendo per quam exire ista liceret.” “Interventus sanguinis Christi, licet Deum ad liberationem hanc a peccatorum nostrorum poena nobis concedendum movere non potuerit, movit tamen nos ad eam nobis oblatam accipiendam, et Christo fidem habendam.” — Socin, ubi sup. “Si in eo sita est dilectio, quod Deus nos dilexerit et Filium suum miserit iJlasmo>n , pro peccatis nostris, quomodo Christus morte sua demum iram Dei adversus nos incensam placarit? nam cum dilectio illa Dei quae plane fuit summa, causa fuit cur Deus Filium suum charissimum miserit, necesse est ut iram jam suam adversus nos deposuerit; nonne aliter eodem tempore et impense amabit et non amabit? Si Deus etiam tum potuit nobis irasci cum Filium suum charissimum supremae nostrae felicitatis causa morti acerbissimae objiceret, quod satis magnum argumentum erit ex effectu ejus petitum, unde cognoscamus Deum nobis non irasci amplius.” — Crell. Defen Socin. con. Grot. part. 6. “Ad haec vero quod nos Deo reconciliarit quid affers? — Primum, nusquam Scripturam asserere Deum nobis a Christo reconciliatum, verum id tantum, quod nos per Christum, aut mortem ejus, simus reconciliati, vel Deo reconciliati, ut ex omnibus locis quae de hac reconciliatione agunt videre est. Quare nullo modo ex iis omnibus locis ea satisfactio extrui potest. Deinde vero quod aperte in Scripturis extat, Deum nos sibi reconciliasse, id opinionem adversariorum prorsus falsam esse evincit, 2 Corinthians 5:18, Colossians 1:20-22.” “Quid veto de hac reconciliatione sentis? — Christum Jesum nobis, qui propter peccata nostra Dei inimici eramus et ab eo abalienati, viam ostendisse, quemadmodum nos ad Deum converti, atque ad eum modum ei reconciliari oporteat.” “Non est etiam aliqua alia morris Christi causa? — Nulla prorsus. Etsi nuno vulgo Christiani sentiunt, Christum morte sua nobis salutem meruisse, et pro peccatis nos-tris plenarie satisfecisse, quae sententia fallax est et erronea, et admodum peraiciosa” — Cat. Rac. de mot.

Chria cap. 8 q. 12. “Qua ratione? — Quod ad id quod fallax sit et erronea, attinct, id hinc perspicuum est, quod non solum de ea nihil extet in Scripturis, verum etiam Scripturis et sanae rationi repugnat?” “Demonstra id ordine? — Id non haberi in Scripturis argumento est, quod istius opinionis assertores nunquam perspicuas scripturas afferunt ad probandam istam opinionem, verum quasdam consecutiones nectunt quibus quod asserunt efficere conantur; quas ut admittere sequum est cum ex Scripturis necessario adstruuntur, ita ubi Scripturis repugnant eas nullum vim habere certum est.” — Ques. 15. “Qui vero Scripturae repugnat? — Ad eum modum, quod Scripturae passim Deum peccata hominibus gratuito remittere testentur, Corinthians 5:19, Romans 3:24,25; potissimum vero sub novo foedere, Ephesians 2:8, Matthew 18:23, etc. At remissioni gratuitae nihil adversatur magis quam sstisfactio. Cui enim creditori satisfit vel ab ipso debitore, vel ab alio debitoris nomine, de eo dlci non potest vere eum debitum gratuito ex ipsa gratis remisisse.” “Cedo qui istud rationi repugnat? — Id quidem hinc perspicuum est, quod sequeretur Christum aeternam mortem subiisae, si Deo pro peccatis nostris satisfecisset, cum constet poenam quam homines peccatis meruerant aetornam mortem esse. Deinde consequeretur nos Christo quam Dee ipsi devinctiores ease, quippe qui satisfactione multum gratiae nobis ostendisset; Deus veto exacta satisfactione, nulla prorsus gratia nos prosecutus fuisset.” “Cedo etiam qui haec opinio est perniciosa? — Ad eum modum, quod hominibus fenestram ad peccandi licentiam aperiat, aut certe ad socordiam in pietate colenda eos invitet. Scriptura vero testatur, cum inter alios Christi mortis finem esse, ut redimeremur ab omni iniquitate, ex hoc seculo nequam eriperemur, et redimeremur ex vana conversatione a patribus tradita, et mundaremur conscientia a mortuis operibus ad serviendum Deo viventi, Titus 2:14; Galatians 1:4; 1 Peter 1:18; Hebrews 9:14.’ De JusTitus Divin. Diatrib. vol. 10. “Quae vero sunt scripturae e quibus illi opinionem suam adatruere conantur? — Eae quae testantur Christum vel pro peccatis nostris mortuum, deinde, quod nos redemit, ant dedit semetipsum et animam suam redemptionem pro multis; tum quod noster mediator est. Porro quod nos reconciliarit Deo, et sit propitiatio pro peccatis nostris.

Deniquc, ex illis sacrificiis quae mortum Christi seu figurae adumbraverunt.” “Quod attinet ad ilia testimonia in quibus habetur Christum pro nobis mortuum, ex iis satisfactionem adstrui necessario non posse hinc manifestum est, quod Scriptura testetur etiam nos pro fratribus animas ponere debere, 1 John 3:16; et Paulus de se scribat, Colossians 1:24,.Nunc gaudeo, etc. Certum autem est, nec fideles pro fratribus cuiquam satisfacere, neque Paulum cuiquam pro ecclesia satisfecisse. “At horum verborum, Christum pro nobis esse mortuum, qui sensus est? — Is, quod haec verba pro nobis non significent loco vel vice nostri, verum propter nos, uti etiam apostolus expresse loquitur, Corinthians 8:11, quod etiam similia verba indicant, cum Scriptura loquitur pro peccatis nostris mortuum esse Christum, quae verba eum sensum habere nequeunt, loco seu vice nostrorum peccatorum mortuum esse, verum propter peccata nostra esse mortuum, uti Romans 4:25, manifeste scriptum legimus. Ea porro verba, Christum pro nobis mortuum esse, hanc habent vim, eum idcirco mortuum, ut nos salutem aeternam quam is nobis coelitus attulit amplecteremur et consequemur, quod qua ratione fiat paulo superius accepisti.” In these two passages the phrase in question does not occur. The author might consider the expressions equivalent, and we have allowed them to remain. —ED. “Quid ad haec dicis, quod Christus sit mediator inter Deum et homines, aut novo foederis? — Cum legatur Moses fuisse mediator, Galatians 3:19 (puta inter Deum et populum Israel aut prisoi foederis), neque eum satisfecisse Deo ullo modo constet, ne hinc quidem, quod mediator Dei et hominum Christus sit, colligi certo poterit eum satisfac-tionem aliquam qua Deo pro peccatis nostris satisfieret peregisse.” Doctrine of the Saints’ Perseverance Explained and Confirmed, vol. 11. “Deinde negant resurrectionem carnis, hoc est, hujus ipsius corporis, quod carne ac sanguine praeditum est, etsi fateantur corpora esse resurrectura, h. e. ipsos homines fideles; qui tunc novis corporibus coelestibus induendi sunt.” — Compend. Doct. Ecclesiastes in Polon. “Itaque negant cruciatus impiorum et diabolorum duraturos esse in seternum, verum omnes simul penitus esse abolendos; adeo ut mors et infernus ipse dicantur conjiciendi in stagnum illud ardens, Apoc. 20:14.

Rationem addunt, quod absurdum sit, Deum irasci in aeternum; et peccata creaturarum finita, poenis infinitis mulctare: pracaertim cum hinc nulla ipsius gloria illustretur.” — Compend. Doct. Ecclesiastes in Polon. “Nam quod ais, ea ibi, tum de Christianorum resurrectione, tum de morte impiorum paessim contineri, quae a multis sine magna offensione, tum nostris tum aliis, legi non possint; scio equidem ea ibi contineri, sed meo judicio nec passim, nec ita aperte (cavi enim istud quantum potui) ut quisquam vir pius facile offendi possit, adeo ut quod nominatim attinet ad impiorum mortem, in quo dogmate majus est multo offensionis periculum, ea potius ex iis colligi possit, quae ibi disputantur, quam expresse literis consignata extet; adeo ut lector, qui alioqui sententiam meam adversus Puccium de mortalitate primi hominis, quae toto libro agitatur, quaeque ob non paucos quos habet fautores parum aut nihil offensionis parere potest, probandam censeat, prius sentiat doctrinam istam sibi jam persuasam esse quam suaderi animadvertat.” — Faust. Socin. Ep. ad Johan Volkel. 6, p. 491. All e]sti kai< tw~| o]nti kai< to< ajnabiw>skesqai kai< ejk tw~n teqnew>twn tougnesqai kai< tatwn yucakion ,. — Plato in Phaedone, 17. “A. Ita jocaris, quasi ego dicam, eos esse miseros, qui nati non sunt, et non eos miseros, qui mortui sunt. M . Esse ergo eos dicis. A. Immo, quia non sunt, cum fuerint, eos miseros esse. M . Pugnantia to loqui non vides? quid enim tam pugnat, quam non modo miserum, sed omnino quidquam esse qui non sit. . . . A. Quoniam me verbo premis, posthac non ira dicam, miseros esse, sed tantum, miseros, ob id ipsum quia non sunt. M . Non dicis igitur, miser est M. Crassus, seal tautum, miser M.